روانشناسی بالینی و شخصیت (Sep 2020)
طراحی مدل تلفیقی بازی‌درمانگری خانوادگی برای درمان مشکلات برونی‌سازی‌شده کودکان: یک پژوهش کیفی
Abstract
مقدمه: به دلیل محدودیت‌ها و نارسایی‌های هر یک از دو روش بازی‌درمانگری و خانواده‌درمانگری به تنهایی در درمان مشکلات کودکان، پژوهش حاضر با هدف تلفیق دو مدل خانواده‌درمانگری و بازی‌درمانگری برای درمان مشکلات برونی‌سازی‌شده کودکان بر پایه پژوهش کیفی و تحلیل محتوا انجام شد. روش: اطلاعات لازم برای تدوین محتوا، فنون و ساختار مدل تلفیقی از دو منبع به دست آمد. نخست، رویکردهای اصلی خانواده‌درمانگری و بازی‌درمانگری مرور شد و مفاهیم و مولفه‌های اصلی و نیز فنون هر رویکرد استخراج شد و اشتراکهای بین رویکردها به دست آمد. در مرحله بعدی، با 10 نفر از متخصصان حیطه خانواده و کودک، 14 کودک مبتلا به مشکلات برونی‌سازی‌شده و والدین آنها در مورد علل و عوامل خانوادگی مشکلات برونی‌سازی‌شده و نیز آنچه باید در مداخله مورد توجه قرار گیرد، مصاحبه شد. نتایج: با استفاده از اطلاعات به دست آمده مدل بازی‌درمانگری خانوادگی در قالب 8 جلسه تدوین شد که در بخش نخست هر جلسه کل خانواده و در بخش دوم والدین بدون حضور کودک شرکت داشتند. محتوای جلسه‌های خانواده ارتقای خودپیروی و تفکیک خود در اعضا، صمیمت خانواده و اصلاح شیوه‌های مختلف پیام‌رسانی و بهبود تعامل اعضا، مدیریت هیجان خشم و اعمال انضباط و محتوای جلسه والدین آشنا کردن والدین با ویژگیها و نیازهای کودک، برخی مهارتهای ارتباط با کودک (کلامی، غیرکلامی، زمان کیفی) و ایجاد هماهنگی بین والدین بود. مهمترین فنون مورد استفاده در این شیوه تلفیقی، بازی، فعالیت و نمایش به عنوان قالب اصلی، پرسشگری، بازتاب دادن احساسات و رفتار، نامگذاری مجدد، ردگیری و هدایت از راه پیروی بودند. بحث و نتیجه‌گیری: فعالیتها و بازیهای مورد استفاده در هر جلسه و نیز محتوای هر جلسه به تفکیک معرفی شده‌اند. مبنای تلفیق، ویژگیهای مدل بازی‌درمانگری خانوادگی طراحی شده و شباهتها و تفاوتهای آن با رویکردهای مشابه مورد بحث قرار گرفته است.
Keywords
