Hitit Sosyal Bilimler Dergisi (Dec 2021)
ÇEVİRİBİLİMİNDE THEO HERMANS BAĞLAMINDA DİZGE ODAKLI BİR YAKLAŞIM
Abstract
Çeviride dizge odaklı yaklaşım denildiğinde akla ilk gelen isimlerden biri Çoğuldizge (Polysystem) Kuramı ile bilinen Itamar Even-Zohar’dır. Bununla birlikte, Belçikalı çeviribilimci Theo Hermans 1999’da yayımlanan Translation in Systems adlı eseriyle çeviride dizge odaklı yaklaşımları irdeleyip dizge kavramını açımlayarak Alman sosyolog Niklas Luhmann’ın dizge yaklaşımını çeviribilime uyarlamasıyla farklı bir bakış açısı getirmiştir. Bu makalede, Hermans’ın çeviride seksenli yıllardan itibaren tartışılan dizgesel yaklaşımları nasıl değerlendirdiğini ve özelde çeviri sosyolojisi alanında sınırlı bir ilgiyle karşılanan Luhmann’ın dizge kuramının çeviribilim alanında neden ve nasıl kullanılabileceğine yönelik görüşleri ele alınmıştır. Bu bağlamda, Hermans’ın Çoğuldizge Kuramı’nı hangi açılardan eleştirdiği ve söz konusu kuramdaki kavramsal yaklaşımları nasıl sorguladığı dile getirilmiştir. Çalışmada ayrıca, çeviribiliminde sosyolojiden aktarılan bazı kavramların çeviribilimine nasıl yansıdığı ve bunun çeviri biliminin sınırlarını nasıl genişlettiği irdelenmiştir. Dolayısıyla disiplinler arası ilişkilere açık bir alan olan çeviribilimin sosyolojiden nasıl etkilendiği Luhmann’ın kuramı çerçevesinde tartışılmıştır.
Keywords
