بهبود صفات رویشی- فیزیولوژیک پروونانس‌های فندق مایه‌زنی‌شده با باکتری‌های محرک رشد، در شرایط عرصه

Abstract

کندی رشد نهال‌های فندق به‌ویژه در سال‌های نخست جنگلکاری، اجرای برنامه‌های احیا و توسعۀ جنگل فندقلو را با تأخیر مواجه می‌کند. در این زمینه، کاربرد کودهای زیستی به‌ویژه باکتری‌های افزایندۀ رشد گیاه می‌تواند راهبرد مؤثری در بهبود صفات رویشی و فیزیولوژیک نهال فندق محسوب شود. بدین منظور در اوایل اردیبهشت 1396 در نهالستان فندقلوی اردبیل، خاک اطراف ریشۀ نونهال‌های گلدانی فندق، تولیدشده از دو مبدأ فندقلو (جنگل فندقلوی اردبیل) و مکش (جنگل آق‌اولر گیلان)، با باکتری‌های DSM291 Pseudomonas putida،FzB24 Bacillus subtilis و E1 Enterobacter cloacae به‌صورت مجزا و ترکیبی مایه‌زنی شدند. سپس در آبان 1397، نهال‌های یکسالۀ فندق به اراضی زراعی حاشیۀ جنگل فندقلو منتقل شده و با توجه به دو فاکتور یادشده (مایه‌زنی، مبدأ بذر) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار دوازده‌تایی در شرایط دیم کشت شدند. نتایج پس از چهار سال نشان داد که نهال‌های تلقیح‌شدۀ هر دو مبدأ، از لحاظ همۀ صفات بررسی‌شده اندازۀ بزرگ‌تری از نهال‌های تلقیح‌نشده داشتند. بزرگ‌ترین اندازۀ متغیرهای بررسی‌شده به نهال‌های مبدأ فندقلو با مایه‌زنی ترکیبی سه باکتری اختصاص داشت، به‌طوری که در این نهال‌ها زنده‌مانی 7/49، رویش قطر یقه 1/51، رویش ارتفاع 4/60، زی‌تودۀ خشک ریشه، ساقه و برگ به‌ترتیب 6/85، 1/75 و 2/68، فتوسنتز 9/49، هدایت روزنه‌ای 04/58، کارایی مصرف آب 7/121 و محتوای کلروفیل 8/46 درصد نسبت به نهال‌های مایه‌زنی‌نشدۀ مبدأ فندقلو افزایش داشت. در کل نظر به اثر باکتری‌های محرک رشد تحت بررسی (به‌ویژه تیمار ترکیبی) در بهبود صفات رشد و فیزیولوژی پروونانس‌های فندق، تلقیح با باکتری نهال‌های فندق در نهالستان اقدامی مفید برای توفیق نهالکاری‌های آن در عرصه خواهد بود.

Keywords

• باکتری سودوموناس
• زنده‌مانی
• فندق
• قطر یقه
• هدایت روزنه‌ای