تولید گیاهان زراعی (Aug 2013)
واکنش رشد و عملکرد گندم به تراکم در خاکهای شور و کشت دیم
Abstract
این پژوهش با هدف بررسی اثر تراکم بوته بر رشد و عملکرد گندم (رقم کوهدشت) در خاکهای شور و در شرایط کشت دیم در منطقه انبارالوم در استان گلستان در سال زراعی 88-1387 انجام شد. آزمایش در 3 مزرعه با شوریهای 73/6، 34/9 و 63/11 دسی‌زیمنس بر متر با استفاده از 4 تراکم 125، 250، 375 و 500 بوته در مترمربع و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد، افزایش تراکم سبب افزایش شاخص سطح برگ، تعداد ساقه و نیز تعداد ساقه بارور در واحد سطح میشود، بیش‌ترین تعداد پنجه در مترمربع در تراکم 250 بوته در مترمربع تولید شدو افزایش تراکم به بیش از 250 بوته در مترمربع سبب کاهش تعداد پنجه در واحد سطح شد. همچنین تعداد دانه در سنبله با افزایش تراکم از 16 عدد در تراکم 125 بوته به 29/8 عدد در تراکم 500 بوته در متر مربع کاهش یافت. وزن هزاردانه نیز با افزایش تراکم کاهش یافت. برعکس، بیش‌ترین ماده خشک در بالاترین تراکم مشاهده گردید. افزایش شوری خاک سبب کاهش شاخص سطح برگ، تعداد ساقه، تعداد ساقه بارور، تعداد پنجه، تعداد پنجه بارور در مترمربع، تعداد دانه در سنبله و مجموع ماده خشک در هکتار شد. بیش‌ترین وزن هزاردانه (42/38 گرم) در سطح اول شوری مشاهده شده و افزایش شوری خاک به 34/9 دسی‌زیمنس بر متر سبب، کاهش وزن هزاردانه گردید (99//36 گرم)، ولی شوری بیش‌تر خاک (63/11 دسی‌زیمنس بر متر)، تأثیر معنیداری بر وزن هزاردانه نداشت. اثر متقابل شوری و تراکم بر تعداد پنجه بارور در مترمربع نشان داد که با افزایش شوری خاک، احتمال رشد کافی برای تولید دانه در پنجهها کاهش مییابد و در نتیجه در بیش‌ترین سطح شوری هیچیک از پنجهها حتی در کم‌ترین تراکم، رشد کافی برای باروری نداشتند. از طرفی، عملکرد دانه با افزایش تراکم افزایش یافت، ولی نقش تراکم در تمام سطوح شوری خاک یکسان نبود، بهنحویکه، افزایش تراکم از 375 به 500 بوته در مترمربع در سطوح شوری 73/6، 34/9 و 63/11 دسی‌زیمنس بر متر، سبب افزایش عملکرد دانه بهترتیب به مقدار 46/4، 70/7 و 51/10 درصد شد. بنابراین برای دستیابی به حداکثر عملکرد در خاکهای با شوری حدود 7 دسی‌زیمنس بر متر و کم‌تر، تراکم 375 بوته در مترمربع و در خاکهای با شوری حدود 9 دسی‌زیمنس بر متر و بیش‌تر، استفاده از تراکم حدود 500 بوته در مترمربع، میتواند سبب عملکرد بیش‌تر دانه در واحد سطح شود.
