De historicus als implicated subject

Abstract

In mijn bijdrage aan dit discussiedossier plaats ik de kritiek op Van Liempts benadering van het oorlogsverleden – in zowel zijn proefschrift (2019) als in de serie De Oorlog (2010) – in een breder debat over de Nederlandse geschiedschrijving van de Tweede Wereldoorlog en de Shoah. Ik volg uiteenlopende pogingen van Van Liempt en anderen om tot een ‘neutrale’ geschiedschrijving te komen, waarbij morele overwegingen van ‘goed’ en ‘fout’ doelbewust terzijde geschoven worden. Ik beargumenteer dat dit streven naar een positie die boven de partijen verheven zou zijn, ontkent dat historici zelf geïmpliceerd zijn in hun geschiedschrijving. Geïnspireerd door het werk van Michael Rothberg laat ik zien dat de positie van de bystander – evengoed als die van de dader, slachtoffer of verzetsstrijder – medebepalend is voor de dynamiek van de historische gebeurtenissen. Hetzelfde geldt voor de implicatedness van historici in hun eigen geschiedverhaal zoals zich dat in het heden ontvouwt.