اثر دما و گونه های مختلف حبوبات روی ویژگی های زیستی سوسک چهارنقطه ای حبوبات Callosobruchus maculatus F. (Coleoptera: Bruchidae)

Abstract

سوسک چهارنقطه­ ای حبوبات Callosobruchus maculatus یک آفت خسارت­زای مهم دانه­ های حبوبات است. در این تحقیق اثر تغذیه روی پنج گونه حبوبات (باقلا، لوبیا چشم بلبلی، عدس، ماش و نخود) در هفت دمای ثابت 18، 21، 24، 27، 30، 33 و 36 (1±) درجه سلسیوس روی طول دوره­ ی نشو و نمای سوسک چهارنقطه­ای بررسی شد. پارامترهای رشد جمعیت آفت روی پنج گیاه میزبان در دمای بهینه 27 درجه سلسیوس و نیز در هفت دمای ثابت روی لوبیا چشم بلبلی محاسبه گردید. مدل­ های خطی، برای توصیف ارتباط بین دما و نرخ نشو و نمای آفت استفاده شد. براساس نتایج، کمترین طول دوره­ی پیش از بلوغ روی لوبیا چشم بلبلی در دمای 33 درجه و بیشترین دوره روی باقلا در دمای 18 درجه سلسیوس بود. بیشترین و کمترین مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) به ترتیب رویلوبیا چشم بلبلی و باقلا در دمای 27 درجه سلسیوس به­ دست آمد. از نظر غلظت پروتئین، نشاسته، درصد سختی و رطوبت دانه­ ها تفاوت معنی ­داری بین میزبان­ های مختلف وجود داشت. هم­چنین، همبستگی معنی­ داری بین برخی پارامتر­های زیستی با درصد رطوبت دانه ­های حبوبات مشاهده شد. با توجه به نتایج به دست آمده می­ توان نتیجه گرفت که سوسک­ چهار نقطه ­ای حبوبات میزبان لوبیا چشم بلبلی را نسبت به سایر میزبان­ ها بیشتر ترجیح داد و باقلا نامناسب ­ترین میزبان برای نشو و نمای این آفت بود. آستانه‌ حداقل‌ دمایی (T0) برای‌ دوره‌ رشدی آفت با روش رگرسیون خطی معمولی بسته به میزبان بین 3/8 تا 3/9 درجه‌ سلسیوس تعیین شد. همچنین کمترین و بیشترین نیاز دمایی (k) آفت به ترتیب روی لوبیا چشم بلبلی و باقلا به دست آمد.

Keywords

• callosobruchus maculatus
• پارامترهای دموگرافیک
• نرخ رشد
• درجه حرارت
• گیاهان میزبان