Aksjologiczny wymiar współczesnej rekonfiguracji aisthesis

Abstract

Tradycyjna estetyka odnosiła się wyłącznie do sfery sztuki. Starając się odpowiedzieć na pytanie o istotę sztuki, piękna i przeżycia estetycznego, nie podejmowała zagadnień związanych z innymi niż sztuka wymiarami estetyczności. Radykalne propozycje XX-wiecznej awangardy oraz coraz większa rola mediów i technologii we współczesnej kulturze doprowadziły do poszerzenia jej przedmiotu badań. Współczesna estetyka otwiera się na to, co estetyczne w najszerszym tego słowa znaczeniu. Interesuje ją zatem nie tylko sztuka, ale także codzienna rzeczywistość, która podlega procesom estetyzacyjnym, przede wszystkim jednak relacje pomiędzy sztuką a różnorodnymi sferami rzeczywistości. Jedną z konsekwencji tych przeobrażeń jest zakwestionowanie tradycyjnej hierarchii zmysłów ze wzrokiem na jej szczycie. Estetyczno-filozoficzna tradycja wywyższała wzrok. Wskazuję powody tego wywyższenia oraz propozycje alternatywne. Jak zauważają omawiani przeze mnie krytycy współczesnej kultury, przeciwwagą dla hegemonii widzenia i obrazu może okazać się słuch i dźwięk. Opisuję metaforykę wiązaną z widzeniem i słyszeniem oraz wizje świata, jakie za nimi stoją.