تحقیقات آفات گیاهی (May 2014)
شناسایی مولکولی گونه های پروانه های زنبورمانند درختان فضای سبز شهر اصفهان و تعیین شدت آلودگی درختان میزبان مختلف
Abstract
پروانه های زنبور مانند از خانواده Sesiidae یکی از مخرب‌ترین آفات چوبخوار درختان مثمر و غیر مثمر در کشورهای مختلف دنیا محسوب می شوند. با توجه به بروز خسارت شدید پروانه های زنبور مانند در فضای سبز شهر اصفهان، گونه های خسارتزا مورد شناسایی قرار گرفتند. درصد و شدت آلودگی گونه‌های مختلف درختی به این آفات با بازدید 4768 اصله درخت در 14 منطقه شهرداری، دانشگاه صنعتی اصفهان و پارک جنگلی ناژوان تعیین شد. شناسایی گونه ها، با استخراج DNA از مرحله لاروی و حشره کامل سپس واکنش زنجیرهای پلیمراز و توالی یابی ناحیه سیتوکروم اکسیداز یک (COI) انجام گرفت. نتایج توالی یابی مشخص کرد که گونه، (Gorbunov) Synanthedon caucasica روی چنار، نارون وسک و نارون چتری و گونه Sesia pimplaeformis (Oberthür) (=Eusphecia pimplaeformis) روی بید و صنوبر خسارت زا می باشند. درصد آلودگی میزبان ها با محاسبه نسبت درختان آلوده به کل درختان و شدت آلودگی با محاسبه مجموع تعداد آلودگی فعال لاروی، آلودگی قدیمی (قبلی) و پوسته شفیرگی روی تنه به ازای هر 10 سانتیمتر از قطر تنه درخت تعیین گردید. این بررسی با 10 تکرار در قالب طرح کاملاً تصادفی و آزمایش تجزیه مرکب اجرا شد، بهطوری که منطقه به عنوان عامل اصلی و میزبان به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. با محاسبه رگرسیون خطی بین قطر درخت و شدت آلودگی، تاثیر قطر درخت بر شدت آلودگی نیز بررسی شد. از نظر درصد آلودگی نتایج نشان داد که %8/53 درختان چنار، %4/64 درختان نارون چتری، %6/65 درختان نارون وسک، %2/45 درختان سپیدار و %6/52 درختان بید و در مجموع از کل درختان میزبان، %2/53 درختان آلوده به این آفات بودند. از نظر شدت آلودگی درختان نارون چتری با میانگین شدت آلودگی 2/4 بیشترین شدت آلودگی را به خود اختصاص داده و نارون وسک، چنار، بید و سپیدار به ترتیب در درجات بعدی قرار داشتند. در این مطالعه هیچ گونه علائم آلودگی گونه های پروانه زنبور مانند روی درختان توت، اقاقیا و زبان گنجشک مشاهده نشد. همبستگی بین قطر تنه و میزان آلودگی درختان مثبت ولی این همبستگی تنها در درختان نارون چتری و بید در سطح % 5 معنی دار بود.
