Journal of Philosophical Investigations (Aug 2018)
بازنمایی اندیشۀ مارتین هایدگر در سینمای آندری تارکوفسکی
Abstract
وقتی از ارتباط سینما و فلسفه سخن می‌گوییم، درواقع، از چه سخن می‌گوییم؟ هنگامی که از نزدیکی و ارتباط آثار سینماییِ یک کارگردان با اندیشۀ یک فیلسوف بحث می‌کنیم، مرادمان چیست؟ گفت‌وگو دربارۀ همسایگی و قرابت میان اندیشه‌های یک فیلسوف و آثار هنری یک سینماگر، نیازمند شناختی دقیق از اندیشه‌های آن فیلسوف و نیز فهم اندیشۀ بازنمایی‌شده در یک اثر یا دسته‌ای از آثار سینمایی است. آندری تارکوفسکی (1986ـ1932) فیلم‌ساز و نظریه‌پرداز سینمایی روس، در آثار سینمایی خود به مسائلی می‌پردازد که در متن اندیشه فیلسوفان اگزیستانسیالیسم، از جمله مارتین هایدگر (1976ـ 1889)، فیلسوف آلمانی، از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. با در نظر داشتن ارتباط هنر و به طور خاص سینما با فلسفه و نیز مسائل کلیدی و ضروریات مهم دربارۀ سینما و چگونگی تطبیق و تقریب اندیشه‌های یک فیلسوف با یک هنرمند، می‌توان وجوه اشتراکی میان اندیشۀ سینمایی‌شدۀ تارکوفسکی و تفکر هایدگر، به‌خصوص در مسائلی، همچون "مرگ"، "زمان"، "امید و تیمارداشت" و نیز "درـراه‌ـ‌بودن" استنباط کرد. تارکوفسکی در فیلم‌هایی مانند "استاکر"، "ایثار"، "آینه" و "نوستالژیا"، چنین دغدغه‌هایی داشته و این نوشتار می‌کوشد تا از معبر تطبیق و تقریب، وجوه اشتراک اندیشه‌های این فیلم‌ساز با هایدگر را واکاوی نماید.
