Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Jun 2021)
MU’TEZİLE DÜŞÜNCE SİSTEMİNDE EL-EMRU Bİ’L-MA’RÛF VE’N-NEHY AN’İL-MÜNKER İLKESİNİN BAĞLAMI VE KULLANIM ALANI
Abstract
Çalışmada Mu’tezile’nin “el-emru bi’l-ma’ruf ve’n-nehyu ani’l-münker” anlayışı ve o anlayışın sosyo-politik, ahlaki ve hukuki kullanım alanları üzerinde durduk. Mu’tezile’nin bu ilkeyi kullanım alanı ve bu ilkenin ortaya çıkmasını sağlayan nedenler çalışmamızın konusunu oluşturmuştur. İslam’ın başlangıcından bu güne kadar bu ilkenin uygulanmasına dair Müslümanların ekseriyetle ittifak ettikleri husus bu ilkenin gereğini fiili müdahale boyutunun devletin, dille uyarı kısmının âlimlerin ve kalble buğz şeklini ise diğer Müslümanların yerine getirme görev ve yetkilerinin olduğudur. Mu'tezile, İslâm düşüncesinde, ana prensiplerini beş esas üzerine oluşturan, kelâmî-felsefî meseleler üzerinde yoğunlaşan bir mezhep olarak dikkat çekmiş; dinî argümanların nasıl ve hangi şekilde yorumlandığı ve anlaşılması gerektiği konusunda izlediği farklı yöntemle sorunların analiz edilmesinde sergilediği rasyonalist tavırla öne çıkmıştır. Bu yüzden bu çalışmada bu ilkenin kullanıldığı ortamın sosyo-kültürel, siyasî-ahlâkî ve hukukî yönden tahlil edilmesine özen gösterilerek, Mu’tezile sistemindeki kullanımı araştırılmıştır. Ayrıca genelde İslâm Düşüncesinin gelişimine, özelde de Mu’tezile’nin teşekkülüne ve ayrıca yeri geldikçe diğer ekollere katkısı ve etkileri tespit edilmeye çalışılmıştır.
