بررسی تأثیر پارامترهای خاک بر ضرایب جذب فسفر در خاک‏های سنگین مناطق مختلف دشت قزوین

Abstract

دشت قزوین به لحاظ کشت انواع محصولات کشاورزی یکی از مهم‏ترین دشت‏های ایران به شمار می‏آید. با توجه به اینکه هر ساله در این منطقه مقادیر بالایی از کودهای فسفاتی به منظور افزایش تولید محصول استفاده می‏گردد، بررسی چگونگی رفتار فسفر در خاک‏های این منطقه از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. بدین منظور در این مطالعه با استفاده از آزمایش‏های رآکتوری به بررسی جذب تعادلی و سینتیک فسفر در خاک مناطق مختلف دشت قزوین پرداخته شد. به این ترتیب که نمونه‏های خاک در بازه‏های زمانی مختلف در تماس با غلظت‏های مختلف فسفر محلول در دستگاه شیکر قرار داده شده و مقادیر نهایی فسفر محلول و جذب شده به نمونه‏های خاک تعیین گردید. مطابق با نتایج این مطالعه، ایزوترم لانگمیر با ضریب تعیین بین 87/0 تا 99/0 مناسب‏ترین معادله در پیش‎بینی جذب تعادلی فسفر در خاک‏های چهار منطقه زعفران، کوچار، مهدی ‏آباد و کمال ‏آباد بوده و معادله کو و لوتس با ضریب تعیین 974/0 بالاترین دقت را در برآورد جذب سینتیک فسفر در نمونه خاک منطقه مهدی ‏آباد داشته است. همچنین ضرایب همبستگی رگرسیون خطی بین تعدادی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و ضرایب جذب معادله لانگمیر با استفاده از نرم‏افزار Minitab تعیین شده و مشخص گردید که درصد ماده آلی، کلسیم محلول و رس با ضرایب همبستگی 97/0-، 92/0- و 61/0 از اثرگذارترین پارامترهای خاک در میزان حداکثر ظرفیت جذب فسفر در خاک بوده‏اند. براساس مشاهدات، حداکثر ظرفیت جذب برای خاک‏های مورد مطالعه 307 تا 491 میلی‏گرم فسفر در کیلوگرم خاک بوده است.

Keywords

• ایزوترم لانگمیر
• تعادلی
• سینتیک
• ضریب همبستگی
• رگرسیون خطی