مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام‌های آموزشی (Jan 2021)
تحلیل تطبیقی آموزش عالی فرامرزی در کشورهای منطقه خلیج فارس با رویکرد قطب‌های بین‌المللی آموزش
Abstract
هدف: هدف از انجام این پژوهش، تحلیل تطبیقی «قطب‌های بین‌المللی آموزش»، به‌عنوان نسل جدیدی از آموزش عالی فرامرزی بود. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش اسنادی انجام شد، نمونه‌گیری از نوع هدفمند بحرانی شامل چهار کشور قطر، امارات متحده عربی، بحرین و ایران بود که در اسناد سیاستی خود موضوع «قطب شدن»را تصریح کرده بودند.مواد و روش‌ها: مرجع گردآوری اطلاعات، اسناد و گزارشات مرتبط با کشورهای مورد مطالعه بود. «زمان تأسیس»، «قوانین و مقرارت»، «رویکرد برنامه‌ریزی و استراتژی‌های اجرا»، «منطق‌های پیشران» و «نوع سرمایه‌گذاری» مؤلفه‌های مورد مطالعه در این تحلیل تطبیقی بودند. در تحلیل یافته‌ها از رویکرد چهار بعدی جرج بردی استفاده شد.بحث و نتیجه‌گیری: اگرچه اسناد بالادستی در ایران سال‌ها پیشتر معطوف به سیاست‌گذاری برای تبدیل شدن به قطب بین‌المللی آموزش بوده است، ولی در عمل رویکرد برنامه‌ریزی اتخاذ شده از نوع انفعالی بوده، و در عوض، سایر کشورهای مورد مطالعه از رویکردی فعال و استراتژیک بهره برده‌اند. بحرین برای تبدیل شدن به دو قطب بین‌المللی پذیرش دانشجوی خارجی و قطب نوآوری سیاست‌گذاری نموده، امارات متحده عربی نیز برای تبدیل شدن به قطب پذیرش دانشجوی خارجی برنامه‌ریزی کرده است. علاوه بر این، امارات متحده عربی با تغییر سیاست‌های صدور ویزا به دنبال جذب استعدادها و متخصصان دارای مدرک دکتری و تبدیل شدن به قطب بین‌المللی استعداد می‌باشد. هم‌چنین قطر برای تبدیل شدن به دو قطب بین‌المللی استعداد و نوآوری سیاست‌گذاری نموده است. یافته‌های پژوهش نشان داد نظام آموزش عالی ایران در اسناد سیاستی خود تبدیل شدن به « قطب بین‌المللی آموزش‌های مجازی» را هدف‌گذاری نموده است. می‌توان این قطب بین‌المللی آموزش را به‌عنوان یک زیر مجموعه از «قطب پذیرش دانشجوی خارجی» در نظر گرفت که در مقایسه با قطب‌های بین‌المللی آموزش موجود در منطقه خلیج فارس یک گونه جدید می‌باشد. هم‌چنین نوع سرمایه‌گذاری برای تبدیل شدن به یک قطب بین‌المللی آموزش در کشورهای مورد مطالعه عمدتاً از نوع سرمایه‌گذاری با منابع داخلی-دولتی، داخلی-خصوصی و سرمایه‌گذاری مؤسسات خصوصی خارجی بوده است در حالی که در ایران این سرمایه‌گذاری از نوع داخلی-خصوصی، داخلی-دولتی و خارجی-دولتی بوده است که سرمایه‌گذاری از منابع خارجی-دولتی نظام آموزش عالی ایران را در مؤلفه روش تأمین مالی از سایر نظام‌های آموزش عالی منطقه خلیج فارس متمایز کرده است. این پژوهش هم‌چنین نشان داد اجرای استراتژی «بین‌المللی‌سازی در خانه» که در قلب آن بین‌المللی‌سازی برنامه‌های درسی از محوری‌ترین مفاهیم است، مقدم بر اجرای استراتژِی «بین‌المللی‌سازی فراسوی مرزها» برای نظام آموزش عالی ایران است. پیشنهاد سیاستی این پژوهش برای نظام آموزش عالی ایران این است که ضمن فراهم آوردن الزامات مربوط به استراتژی «بین‌المللی‌سازی در خانه»، زیرساخت‌های سیاستی و قانونی اجرای استراتژی «بین‌المللی شدن فراسوی مرزها» و تبدیل شدن به یک «قطب بین‌المللی آموزش» فراهم شود.
Keywords
