ارائه‌ی چارچوب سیاست‌گذاری فناوری‌های نوین بااستفاده از شناسایی عوامل موثر بر توسعه‌ی نظام نوآوری فناورانه با رویکرد فراترکیب

Abstract

توسعه‌ی اقتصادی کشور­ها با توسعه­‌ی فناوری‌های پیشرفته گره خورده ‌است. از همین‌رو، سیاست­‌گذاری این فناوری‌ها به یکی‌از مهم­ترین دغدغه‌های سیاستگذاران تبدیل شده ‌است. نظام نوآوری فناورانه، به‌عنوان مهم­ترین رویکرد در سیاست‌گذاری فناوری، توسعه‌ی بسیار قابل‌توجهی یافته ‌است. بنابراین ضروری است تا با استفاده از شناسایی عوامل اصلی موثر بر نظام نوآوری فناورانه چارچوبی برای سیاست­‌گذاری توسعه‌­ی فناوری­‌های نوین ارائه شود. در این مقاله به‌منظور یکپارچه­‌سازی و تجمیع مطالعات پیشین از روش فراترکیب استفاده شد. با استفاده از روش کتابخانه‌­ای، اطلاعات جمع آوری شد. جامعه‌ی آماری این تحقیق 280 مقاله ثبت‌شده با کلید­واژه‌ی نظام نوآوری فناورانه در پایگاه اسکوپوس تا پایان سال 2018 میلادی است. در پایان، از یافته‌های 52 مقاله در چارچوب نهایی استفاده شد. به‌منظور ارزیابی کیفیت تحقیقات مورد ‌استفاده از روش برنامه‌ی مهارت‌های ارزشیابی حیاتی استفاده شد. هم‌چنین با استفاده از شاخص کاپا، پایایی تحقیق تائید شد. با­ توجه به این‌که چارچوب، با بهره­‌گیری‌ازاجزاءوعوامل چارچوب‌های ارائه‌شده‌ی ‌پیشین توسعه یافته‌ است، روایی محتوایی برقرار است. به‌علاوه، چارچوب توسط پنج نفر از خبرگان حوزه‌ی نوآوری مورد ‌بررسی قرار­ گرفته و محتوای آن را مورد تائید قرار داده‌اند. چارچوب جامع نظام نوآوری فناورانه با 10 بعد اصلی و 102 زیرکارکرد مطرح شد. عوامل اصلی مورد اشاره در این چارچوب عبارتند از: توسعه، تبادل و انتشار دانش، فعالیت‌های کارآفرینانه، جهت­‌دهی به تحقیقات، شکل­‌گیری بازار، بسیج منابع، مشروعیت بخشی، سیاست‌­گذاری و ایجاد هماهنگی، ایجاد ساختار (شبکه و نهاد­های واسط)، تضعیف رژیم حاکم و بهره‌­برداری از رژیم حاکم. هم‌چنین توجه به محیط و استفاده از نگاه اقتضایی در واکنش به فرصت‌ها و تهدید‌های محیط علاوه‌بر توجه به توانمندی‌های نظام نوآوری فناورانه به‌عنوان عنصر مکمل چارچوب مطرح شد. توسعه‌ی فناوری‌های نوین موضوعی پیچیده و چند­وجهی است که نیازمند توجه به همه‌ی پویایی‌های موجود در نظام‌های نوآوری است. نگاه تک‌­بعدی به توسعه‌ی فناوری و پرداختن صرف به مواردی مانند خلق دانش و تحقیق و توسعه، منجر‌به توسعه‌ی فناوری نخواهد شد. بنابراین به‌منظور سیاست­‌گذاری فناوری‌های نوین در کشور، توجه نظام­مند به همه‌ی عوامل شناسایی‌شده در ­این تحقیق، امری ضروری است.

Keywords

• نظام نوآوری فناورانه
• مطالعات نوآوری
• مداخلات سیاستی
• فراترکیب