Powrócić do początku, czyli jak kultura maskuje swoją zmienność?

Abstract

Return to the beginnings, or how culture masks its changes? The aim of this essay is to describe cognitive mechanisms on which imagined intersubjectively important continuities and discontinuities in culture are based, and thus allow creating and transforming collective identities. The author uses tools of phenomenology and semiotics to provide answers to a few questions concerning cognitive mechanisms of memory and symbolic violence as well as the ways in which culture can change and adapt to current socio-political needs. These issues pertain also to nation and national identities. Powrócić do początku, czyli jak kultura maskuje swoją zmienność? Celem przyczynku jest próba odpowiedzi na pytanie, na jakich kognitywnych mechanizmach opiera się konstruowanie wyobrażonych, intersubiektywnie ważnych ciągłości i nieciągłości w kulturze, będących podstawą tworzenia i przetwarzania tożsamości zbiorowych. Posługując się narzędziami fenomenologii i semiotyki, autor chce dostarczyć odpowiedzi na następujące pytania: Na podstawie jakich kognitywnych mechanizmów pamięć – wraz z jej społecznymi ramami – może się dostosowywać do aktualnie ważnych społeczno-politycznych potrzeb? Na jakich kognitywnych mechanizmach opiera się przemoc symboliczna? W jaki sposób kultura potrafi eliminować pamięć o własnych przemianach? – Propozycje zawierające się w artykule wskazują na retoryczny (perswazyjny), legitymizacyjny i światotwórczy – czyli pragmatyczny – wymiar konotacji, a zwłaszcza „zgęszczeń konotacji” nazywanych przez R. Barthesa mitem. Podstawową funkcję eksplanacyjną w odniesieniu do pytań o kognitywne mechanizmy społecznego konstruowania przeszłości (inaczej: „początku”) oprócz konotacji mają tu takie kategorie, jak percepcja magiczna i myślenie magiczne.

Keywords

• cultural memory
• constructivism
• cognitive anthropology
• national identities