بررسی اثرات مخرب و راهکارهای محیط‌‏زیستی برداشت شن و ماسه از رودخانه نازلوچای ارومیه

Abstract

برداشت بی‎رویه‎ شن و ماسه از بستر رودخانه‎ها مشکلات محیط‌‏زیستی فراوانی به همراه دارد. در این مقاله پیامدهای مخرب محیط‌‏زیستی برداشت بی‎رویه شن و ماسه از بستر رودخانه نازلوچای بررسی شده است. مطالعه کیفی و آنالیز فیزیکی و شیمیایی آب رودخانه نازلوچای در دو ایستگاه نمونه‌‏‏برداری، نشان‏‌دهنده تاثیر منفی فعالیت کارگاه‌‏های شن و ماسه است. به‌‏طوری‏که با افزایش میزان ذرات معلق از 20 به 98 میلی‏گرم در لیتر، میزان ذرات جامد معلق افزایش 5 برابری داشته و به تبع آن کدری آب در ایستگاه دوم 14 برابر شده است. کدری بیش از حد آب رودخانه نازلوچای و ته‌‏نشست لای و لجن در طبقات زیرین و همچنین ناپایداری بستر رودخانه در اثر برداشت شن و ماسه سبب شده است، جمعیت گیاهان آبزی نظیر جلبک‏‌ها و ماکروفیت‏‌ها به شدت کاهش یافته و حتی به مرز نابودی برسد. از دیگر پیامدهای محیط‏زیستی کاهش کیفیت تفریحی، ورزشی، توریستی چشم‏‌انداز رودخانه نازلوچای، فرسایش بستر و ساحل رودخانه و بسیاری از عوامل دیگر را می‌‏توان نام برد. در حال حاضر کارخانه ماسه‏‌شویی آب‏بند نازلوچای با 1800 تن خوراک روزانه و مصرف بیش از 1650 مترمکعب آب تازه، حدود 1500 تن شن و ماسه دانه‌‏بندی شده تولید می‏‌کند. پساب این کارخانه ماسه‏‌شویی با درصد جامد حدود 10-15 درصد در محل یکی از گودهای برداشت مصالح به‌‏عنوان سد باطله و رسوب‏گیر تخلیه می‏‌شود. در صورت استفاده این کارخانه از سیستم تیکنر برای آبگیری پساب و استفاده مجدد از آب برگشتی، درصد جامد پساب خروجی حدود 45 درصد و میزان آب مصرفی آن حدود 450 متر مکعب خواهد بود که به 27 درصد وضعیت مصرف فعلی کاهش می‏‌یابد. همچنین اگر سیستم باطله خمیری در این کارخانه به‏‌کار گرفته شود، مقدار مصرف آب تنها حدود 220 مترمکعب در روز خواهد بود که فقط 13 درصد مصرف کنونی است.

Keywords

• شن و ماسه
• محیط زیست
• نازلوچای
• تیکنر
• باطله خمیری