تأثیر زئولیت غنی‌شده با کلسیم بر برخی خصوصیات فیزیولوژیک دانهال‌های پسته تحت تنش شوری

Abstract

سابقه و هدف: پسته (Pistacia vera L.) یکی از مهم‌ترین محصولات باغی بوده و از اهمیت اقتصادی ویژه‌‌ای برخوردار است. اکثر باغ‌های پسته با آب‌های شور و با کیفیت پایین آبیاری می‌شوند که این امر، سبب کاهش تولید پسته طی سال‌های اخیر به‌ویژه در باغ‌های استان کرمان شده است. تنش شوری یکی از عوامل مهم کاهش قابلیت اراضی در تولید محصولات کشاورزی بوده و باعث اختلال در فرآیند‌های فیزیولوژیکی گیاه و در نهایت کاهش رشد و عملکرد می‌شود. با وجود این‌که تحقیقاتی بر روی اثر زئولیت طبیعی بر برخی خصوصیات گیاهان انجام شده، ولی اطلاعاتی در‌مورد اثر زئولیت غنی‌شده به‌عنوان یک کود کند‌‌رها و یا اصلاح کننده خاک بر گیاه پسته تحت شرایط شور در منابع وجود ندارد. هدف این تحقیق بررسی اثر زئولیت غنی‌شده با کلسیم بر روی برخی خصوصیات فیزیولوژیک دانهال‌ پسته تحت تنش شوری می‌باشد. مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی پاسخ دانهال‌های پسته به سطوح شوری و زئولیت، آزمایشی در محیط کشت پرلیت و به‌صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی و با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان انجام شد. تیمارها شامل سه سطح زئولیت غنی‌شده با کلسیم (0، 10 و 20 درصد وزنی) و چهار سطح کلرید سدیم (0، 75، 150 و 225 میلی‌مولار) بودند. در هر گلدان تعداد 5 بذر جوانه زده در عمق 3 سانتی‎متری کشت گردید. برای آبیاری گلدان‌ها از محلول غذایی هوگلند استفاده شد. در هفته نهم پس از کاشت، آبشویی گلدان‌ها با آب مقطر انجام گرفت و طبق نقشه طرح، تیمار‌های کلرید سدیم (0، 75، 150 و 225 میلی‌مولار) که به‌صورت محلول تهیه شده بود، طی دو مرحله و به‌فواصل زمانی یک هفته، به گلدان‌ها اضافه شد. شاخص کلروفیل فلورسانس (Fv/Fm) در 3 زمان (هفته‌های دوازدهم، نوزدهم و بیست و چهارم پس از کاشت)، غلظت کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئیدها، پرولین و پروتئین اندازه‌گیری گردید. یافته‌ها: نتایج نشان داد که با افزایش سطوح شوری غلظت کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل با کاهش معنی‌داری روبه‌رو گردیدند. کاربرد 10 درصد وزنی زئولیت سبب افزایش 68 درصدی کلروفیلb گردید. شوری هم‌چنین باعث کاهش شاخص کلروفیل فلورسانس و پروتئین گردید، به‌گونه‌ای که با افزایش شوری به 225 میلی‌مولار شاخص کلروفیل فلورسانس حدود 8 درصد و پروتئین حدود 37 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. شوری باعث افزایش پرولین برگ گردید. کاربرد زئولیت غنی‌شده با کلسیم سبب افزایش پارامترهای ذکر‌شده گردید، به‌طوری‌که با افزایش 10 درصد وزنی زئولیت غنی شده به محیط کشت، غلظت پرولین و پروتئین به ترتیب 100 و 5/19 درصد افزایش یافت. نتیجه گیری: در مجموع می‌توان چنین نتیجه‌گیری نمود که زئولیت غنی‌شده با کلسیم (غلظت 10 درصد وزنی)، توانایی دانهال‏های پسته را در مقاومت به تنش‌شوری افزایش داد.

Keywords

• پروتئین
• پرولین
• زئولیت غنی‌شده با کلسیم
• کلروفیل فلورسانس
• کلرید سدیم