بررسی و انتخاب شاخص های ارزیابی مدیریت پایدار آب در حوضه‌ های آبریز

Abstract

آب یکی از مهم­ترین محور­های توسعه و زیر­بنای رفاه اقتصادی و اجتماعی هر کشوری می­‌باشد و ارزیابی مدیریت آب، بخشی ضروری از فرایند پیاده­‌سازی و اجرای برنامه­‌ها و پروژه‌­ها محسوب می‌­شود. شاخص­‌های ارزیابی ابزاری قوی برای تصمیم­گیران و مدیران آب در سطح حوضه‌­های آبریز، به منظور فهم نقاط ضعف و قوت تصمیمات بوده و هم­چنین سبب اتخاذ سیاست­‌های مناسب برای بهبود مدیریت منابع می­‌باشند. هدف پژوهش حاضر بررسی و انتخاب شاخص­‌هایی منطبق بر مؤلفه­‌های پایداری (شامل اقتصادی،اجتماعی، محیط­زیستیو نهادی) در ارزیابی مدیریت آب در مقیاس حوضه آبریز می‌باشد. روش پژوهش بر مبنای توصیفی- پیمایشی و با ابزار مصاحبه و پرسش­نامه بوده است. پس از بررسی و استخراج شاخص­‌های اولیه، شاخص­های پایداری نهایی از طریق پرسش­نامه­های دلفی جمع­آوری و با استفاده از روش دلفی فازی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. الگوی ارایه شده متشکل از 200 شاخص مدیریت آب بر مبنای تعریف چهار مؤلفه پایداری در مقیاس حوضه آبریز می­‌باشد. نتایج نشان داد که از 200 شاخص بررسی­شده، در مرحله نهایی، تنها 66 شاخص با در نظر گرفتن مؤلفه­های پایداری انتخاب شدند. بر مبنای نتایج به­دست­آمده از طبقه­بندی مؤلفه­های پایداری، 30 شاخص مطابق با حداقل سه مؤلفه پایداری (سه یا چهار­بعدی)، 30 شاخص دو­بعدی (مطابق با دو مؤلفه) و شش شاخص یک­بعدی (تنها مطابق با یک مؤلفه) به­دست آمده­‌اند. شاخص­‌های به­دست­آمده می­‌توانند به عنوان مبنایی در ارزیابی برنامه­‌های مدیریت آب در حوضه­‌های آبریز کشور مورد استفاده قرار گیرند.

Keywords

• مؤلفه های اقتصادی- اجتماعی
• تصمیم گیری
• پایداری
• منابع آب