ارزیابی و مدل‌سازی تغییرات زمانی- مکانی کاربری اراضی در گسترش شدت بیابان‌زایی مناطق خشک شمال شرق ایران (سرخس)

Abstract

تغییرات پوشش زمین در دهه‌های اخیر مشکلات فراوانی ازجمله تخریب منابع طبیعی را در برداشته است. پیش‌بینی تغییرات کاربری اراضی نقش مهمی در مدیریت منابع داشته و مدیران را در برنامه‌ریزی بهتر یاری می‌دهد. هدف از این تحقیق، بررسی تغییرات کاربری اراضی در گذشته و پیش‌بینی آن در آینده با استفاده از مدل ساز تغییر زمین (LCM) در توسعه شدت بیابان‌زایی مناطق خشک شمال شرق ایران، سرخس است. در این تحقیق با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای چند زمانه لندست مربوط به سال‌های 2000، 2005، 2010 و 2015، تغییرات کاربری اراضی طی 15 سال بررسی گردید. وضعیت کاربری اراضی سال 2030 با استفاده از مدل پیش‌بینی مارکوف و رویکرد مدل سازLCM و بر پایة شبکه‌های عصبی مصنوعی پیش‌بینی شد. نتایج نشان داد در طول این دوره، تغییرات کاربری اراضی شامل کاهش سه درصدی مراتع متوسط و غنی، افزایش سه درصدی مراتع فقیر و اراضی بایر و افزایش یک درصدی اراضی کشاورزی بوده است. وسعت پهنه‌های ماسه‌ای در کل این دوره بیش از یک درصد افزایش یافته است که نشان‌دهنده افزایش شدت بیابان‌زایی است. صحّت نقشه کاربری اراضی پیش‌بینی شده و نقشه واقعیت زمینی ضریب کاپای 85 درصدی را نشان می‌دهد. طبق نتایج طی سال‌های 2000 تا 2015 منطقه مطالعاتی دستخوش تغییرات وسیعی گردیده که عمده این تغییرات در جهت تخریب منطقه بوده است. نتایج پیش‌بینی مدل ساز نیز ادامه روند تخریب زمین و شدت بیابان‌زایی را تأیید می‌کند.

Keywords

• پیش‌بینی تغییرات کاربری اراضی
• تصاویر ماهواره‌ای
• تخریب زمین
• مدل ساز lcm
• بیابان‌زایی