DOBRUCA BÖLGESİNDE ÜÇ KAZA: HACIOĞLU PAZARI, YENİPAZAR VE UMUR FAKİH (XVIII. YÜZYIL ORTALARINDA NÜFUS VE YERLEŞİM)

Abstract

Osmanlı ordusuna kumandanlık eden Çandarlı Ali Paşa tarafından 1388’de fethedilen Silistre, birkaç defa Eflak Voyvodalığı ile Osmanlı arasında el değiştirmiştir. Ankara Savaşı’nın yol açtığı karışıklık döneminden sonra Çelebi Mehmed tarafından 1419’da Silistre ile birlikte bütün Dobruca bölgesi fethedilmiştir. Osmanlı Devleti döneminde Silistre sancağına bağlı Hacıoğlu Pazarı (Dobriç), Yenipazar (Novi Pazar) ve Umur Fakih (Jeglartsi) kazaları kuzeydoğu Bulgaristan’da Dobruca bölgesinde kurulmuştur. XIV. yüzyılın sonlarında fethedilen bu bölgelere yoğun Yörük nüfusu iskân ettirilmiştir. Bu yerleştirilmeler sonucunda adı geçen yerler hemen hemen Osmanlı’nın bütün dönemlerinde Türk-İslam ögelerinin ağır bastığı yerleşimler hâline gelmişlerdir. Yapılan bu çalışmada Silistre sancağına bağlı söz konusu kazaların 1752 yılına ait avârız defteri esas alınarak nüfus ve yerleşim yerleri hakkında izahatlar verilecektir. Kazaların merkezinde bulunan mahallelerde ve kır iskân birimi olan köylerde yaşayan nüfus, ayrıntısı ile değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Nüfus, reaya ve askerî, Müslüman ve zimmi şeklinde ayrıma tabi tutularak bunlar arasında yüzde oranlamaları yapılacaktır. Ayrıca 1752 tarihli defterden elde edilen verilerin önceki dönemlere ait verilerle kıyaslaması yapılarak, nüfusun zamanla değişimi üzerinde durulacaktır. Bu çalışma ile Osmanlı demografi çalışmalarına küçük de olsa bir katkı sağlanması hedeflenmektedir.

Keywords

• osmanlı devleti
• balkanlar
• silistre
• avârız
• hacıoğlu pazarı
• yenipazar
• umur fakih