Hareket’in İzleri: Nurettin Topçu’nun Erken Cumhuriyet Dönemiyle İlgili Eleştirel Görüşleri

Abstract

Türk düşünce hayatı kadim geçmişinden aldığı güçle modernleşme sürecinde de oldukça dinamik bir seyir izlemiştir. Bununla beraber modernleşme sürecine intibak konusunda farklı tezleri içeren çağdaş Türk düşüncesi içinde teorik yaklaşımlar, tahlili düşünce ve eleştirellik konusunda bazı eksiklikler söz konusudur. Büyük ölçüde tarihsel gecikmişliğin telafisine dönük kaygılardan kaynaklan bu durum, zaman içinde eleştiri ortamının giderek daralmasına yol açmıştır. Cumhuriyet dönemi itibarıyla bu açığın giderilesine yönelik adımlardan biri olan Hareket dergisi, 1939 yılında başladığı yayın hayatı boyunca Cumhuriyet tarihinde felsefi düzeyde eleştirel düşünceye öncülük etmesiyle önem taşır. Türkiye’nin ilk yurt dışı doktoralı felsefe doçenti olan Nurettin Topçu’nun girişimleriyle çıkan ve zaman içinde çoğulculuğa açık, kalabalık bir yazar grubuna ulaşan Hareket dergisi, içerdiği eleştirel metinlerle modern Türkiye’nin geçirdiği değişimin farklı açılardan değerlendirilmesine önemli katkılar sağlamıştır. Bu bakımdan Hareket dergisinin bir bütün olarak değerlendirilesinin yanında, derginin ana eksenini oluşturan Nurettin Topçu’nun özellikle ilk dönemlerde yazdığı makaleler, Türkiye’nin modernleşme tarihine alternatif bakış açıları getirebilecek bir külliyatı içerir. Bu çalışmada, Türkiye’nin modernleşme ile geçirdiği büyük değişim konusunda özellikle erken Cumhuriyet dönemi olmak üzere yukarıda sözü edilen yaklaşımlar çerçevesinde başta Topçu olmak üzere Hareket dergisinde yer alan bazı eleştirel görüşlerin bir değerlendirilmesi yapılacaktır.