تاثیر محلول‌پاشی برگی تنظیم‌کننده‌های رشد بر زنده‌مانی و رشد نهال‌های Paulownia fortunei تحت تنش خشکی

Abstract

سابقه و هدف: پالونیا فورتونی یکی از تندرشدترین گونه‌های درختی جنس پالونیا است که گزینه‌ای مناسب برای زراعت چوب و درختکاری تلفیقی (اگروفارستری) در شمال ایران محسوب می‌گردد. خشکی یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده رشد و زنده‌مانی این گونه است که می‌تواند خسارت‌های شدیدی بر عملکرد آن در نهالستان و عرصه کاشت وارد نماید. تحقیق حاضر در نظر دارد ضمن بررسی واکنش رشد و زنده‌مانی نهال‌های این گونه در برابر تغییرات رطوبت خاک، امکان استفاده از تیمارهای محلول-پاشی برگی اسید سالیسیلیک و اسید آسکوربیک را جهت افزایش مقاومت به خشکی این گونه در مرحله نهالی مورد بررسی قرار دهد. مواد و روش‌ها: در این پژوهش 225 اصله از نونهال انتخاب و در گلدان‌های سه لیتری با خاک مناسب بازکاشت شدند و پس از استقرار با استفاده از آزمایش فاکتوریل دو عاملی با سه تکرار به‌مدت چهارماه تحت سه سطح رطوبت خاک (90، 60 و 30 درصد ظرفیت زراعی) و پنج سطح محلول‌پاشی (شاهد، اسید‌آسکوربیک یک و 10 میلی‌مولار، اسید‌سالیسیلیک 100 و 150 میلی‌گرم بر لیتر) قرار گرفتند. در انتهای آزمایش مشخصه‌های زندمانی، ارتفاع ساقه، قطر یقه، کلروفیل و سطح ویژه برگ و همچنین طول ریشه‌های اصلی و فرعی، تعداد ریشه‌های فرعی و سطح کل ریشه برای هر نهال اندازه‌گیری شد. جهت پردازش اطلاعات حاصل، روش آنالیز واریانس دوعاملی، آزمون مقایسه میانگین‌ها به روش دانکن و رگرسیون خطی ساده در سطح اعتماد 95 درصد استفاده شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد در تمامی تیمارهای محلول‌پاشی، رابطه خطی کاهنده و معنی‌داری بین رطوبت خاک و زنده‌مانی نهال‌ها مشاهده شد. به‌طوری‌که در سطح رطوبتی 30 درصد (خشکی شدید) تیمار محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک باعث افزایش هفت برابری زنده‌مانی نهال‌ها شد. همچنین کاهش رطوبت خاک از سطح 90 به 60 درصد کاهش معنی‌داری در صفات رویشی ساقه و برگ نهال-ها ایجاد کرد. نتایج نشان داد اثرات محلول‌پاشی بر ویژگی‌های ریشه نهال به‌شدت تحت تاثیر رطوبت خاک قرار دارد، به‌طوری‌که در سطح رطوبتی 90 درصد محلول‌پاشی باعث کاهش سطح ریشه و تعداد ریشه‌های فرعی نهال شد، اما در سطح رطوبتی 30 درصد نهال‌هایی که همزمان با تیمار رطوبتی تحت تیمار محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک با غلظت 150 میلی‌گرم بر لیتر و اسید آسکوربیک با غلظت 10 میلی‌مولار قرار گرفتند، بیشترین میانگین تعداد ریشه‌های فرعی، سطح و طول کل ریشه را نشان دادند. نتیجه‌گیری: نهال‌های پالونیا فورتونی نسبت به تغییرات رطوبت خاک بسیار حساس می‌باشند. همچنین استفاده از محلول‌پاشی برگی، به‌ویژه در تیمار اسید سالیسیلیک با غلظت 150 میلی‌گرم بر لیتر باعث بهبود زنده‌مانی و رشد نهال‌های این گونه در شرایط کمبود آب می‌گردد.

Keywords

• درختان تندرشد
• تنش خشکی
• اسید سالیسیلیک
• اسید آسکوربیک
• کیفیت نهال