Fanāvarī-i āmūzish (Sep 2011)
مدلیابی میزان و نحوه تأثیر متغیرهای کالبدی پنجره بر بهره‌گیری مناسب از نورِ روز در کلاس‌های مدارس راهنمایی تهران
Abstract
کیفیت نور از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر کارایی دانش‌آموز می‌باشد. مدرسه‌ای با کارایی بالا، دارای محیط‌های آموزشی ارزشمند به لحاظ کیفیاتِ بصری است و ایجاد این کیفیات بصری از طریق طراحی مناسب امکان‌پذیر است. هدف مقاله حاضر دست‌یابی به میزان و نحوه تأثیر عوامل گوناگون بر بهره‌گیری مناسب از نورِروز در شرایط گوناگون (شانزده تیپ) کلاس درس است. در این مطالعه همبستگی که از نوع مدلیابی- مدلیابی معادلات ساختاری- است، در نمونه‌ای متشکل از 2324 آزمودنی، پرسش‌نامه محقق‌ساخته اجرا و با استفاده از مدلیابی روابط علّی توسط تحلیل مسیر، اثرات مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای کالبدی پنجره از دیدگاه دانش‌آموزان بررسی شد.جامعه آماری این پژوهش شامل دانش‌آموزان مدارس راهنمایی تهران می‌باشد. ازجامعه آماری فوق، دانش‌آموزان مدارس دخترانه و پسرانه مناطق 3، 11 و 18 تهران به صورت خوشه‌ای تصادفی چند مرحله‌ای به عنوان نمونه آماری،جهتِ پرکردن پرسش‌نامه در شانزده تیپ کلاس درس جهت کنترل چهار متغیر جهت، میزان شفافیت، ارتفاع دست‌انداز و میزان سطح شیشه‌خور پنجره، انتخاب شدند. پرسش‌نامه در چند مرحله تهیه، روایی و پایایی آن محاسبه گردید. میزان پایایی پرسش‌نامه (825/0=α) و روایی آن ازطریق روایی محتوایی و روایی سازه به دست آمده است. مدل به دست آمده و اطلاعات مندرج در جداول مربوط به آن نشانگر اهمیت چهار عامل «وجود منظر و اثرات آن»، «خیرگی»، «کیفیت روشنایی» و «اثرات غیربصری پنجره» می‌باشد. در بین این عوامل عاملِ «منظر» متغیر مستقل، عامل «اثرات غیربصری پنجره» متغیر وابسته و عوامل «خیرگی» و «کیفیت‌روشنایی» جزو متغیرهای میانجی شناسایی شدند.علاوه بر این بررسی فرضیه‌ها با در نظر گرفتن متغیرهای کنترل شده نشان داد این متغیرها یعنی جهت پنجره، درصد سطح شیشه‌خور، ارتفاع دست‌انداز و میزان شفافیت پنجره بر میزان و نحوه تأثیر عوامل ذکر شده در بهره‌گیری مناسب از نورِروز در کلاس‌های مدارس راهنمایی تهران مؤثر می‌باشند.
