ارزیابی مخاطرات محیط زیستی در جهت توسعه پایدار در پارک های ملی و مناطق حفاظت شده (مطالعه موردی: پارک ملی و منطقه حفاظت شده دز)

Abstract

مناطق حفاظت‌شده یکی از مهم‌ترین ابزار حفظ تنوع زیستی و خدمات اکوسیستم هستند و لزوم حفظ و بهره­برداری بهینه از منابع آن­ها، ازجمله ضرورت­های توسعۀ پایدار محسوب می­شود. بدین منظور حفاظت و پایش دائمی تغییرات مناطق حفاظت ‌شده که از سرمایه­­های طبیعی ملی هر کشوری محسوب می­شوند، با هدف اتخاذ شیوه­های مدیریتی مناسب و پیش­گیری از ادامه روند عوامل مخرب ضروری است. پارک ملی و منطقه حفاظت ‌شده دز با مساحتی معادل 22013 هکتار یکی از ارزشمندترین و استراتژیک­ترین مناطق چهارگانه تحت حفاظت در کشور می­باشد که در استان خوزستان واقع شده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل مخاطرات محیط زیستی تهدید کننده منطقه حفاظت شده و پارک ملی دز صورت گرفته است. در این پژوهش بر اساس بازدید میدانی، گزارش وضع موجود و استفاده از تکنیک دلفی، 26 ریسک در قالب دو محیط طبیعی و محیط زیستی (فیزیکوشیمیایی، بیولوژیکی و اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی) شناسایی شدند. جهت رتبه­بندی مخاطرات شناسایی شده از روش TOPSIS بر اساس سه شاخص (شدت، احتمال وقوع و حساسیت محیط پذیرنده) استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که مخاطره شکار غیر مجاز با ضریب نزدیکی 876811/0 بالاترین ریسک منطقه و ریسک آتش­سوزی عمدی و غیرعمدی با ضریب نزدیکی 180761/0 کم­ترین اولویت را به خود اختصاص دادند. پس از سطح­بندی مخاطرات مشخص شد که بیش­ترین مخاطرات موجود در منطقه در سطح قابل توجه بوده است. درنهایت راهکارهایی در جهت کنترل مخاطرات در منطقه ارائه شد.

Keywords

• ارزیابی مخاطرات
• منطقه حفاظت شده
• پارک ملی
• topsis
• دز
• خوزستان