Bulletin of the Mineral Research and Exploration (Sep 2004)
BATI TOROSLAR'DAKİ YEŞİLBARAK NAPININ STRATİGRAFİK VE YAPISAL ÖZELLİKLERİ, GD ANADOLU'DAKİ VE KUZEY KIBRIS'TAKİ BENZER BİRİMLERLE KARŞILAŞTIRILMASI
Abstract
Güneybatı Türkiye'de Likya napları ile Beydağları otoktonu arasında, uzun mesafeler boyunca devamlılık gösteren ve ara zon karakterinde Yeşilbarak Napı bulunur. Genelde türbiditik karakterde Üst Lütesiyen-Alt Miyosen yaşlı kırıntılılardan oluşan Yeşilbarak napı, Gömbe ve Yavuz birimleri olmak üzere az çok birbirinden farklı iki yapısal birimi kapsar. Yeşilbarak napının bu yapısal birimlerinden Gömbe birimi altta, Yavuz birimi ise üstte ve çoğu alanda devrik olarak yer alır. Gömbe biriminin tabanında Üst Kretase yaşlı neritik karbonatlardan oluşan Gebeler formasyonu izlenir. Birim sırası ile Üst Lütesiyen-Alt Miyosen yaşlı, kireçtaşı ara seviyeli kumtaşı, silttaşı ve kiltaşlarından oluşan Elmalı formasyonu ile Üst Burdigaliyen-Alt Langiyen yaşlı kireçtaşı bant ve mercekli kumtaşı ve konglomeralardan oluşan Uçarsu formasyonunu içerir. Yeşilbarak napının ikinci yapısal birimi olan Yavuz birimi ise Üst Lütesiyen-Priyaboniyen yaşlı, kireçtaşı ara seviyeli kumtaşı, silttaşı ve kiltaşlarından oluşan Yavuz formasyonu ile temsil edilir. Gömbe biriminin Gebeler ve Uçarsu formasyonları kısıtlı alanlarda izlenir. Yeşilbarak napı, Likya naplarının Alt Miyosen sonlarında güneye doğru hareketine bağlı olarak aşırı derecede deformasyona uğrayarak, oldukça kıvrımlı, kırıklı ve kendi içinde ekaylı bir yapı kazanmıştır. Birim, Likya napları ile birlikte Beydağları otoktonu üzerinde onlarca kilometre güneye doğru sürüklenmiştir. Güneydoğu Anadolu'da Bitlis-PötürgeMalatya napları ile Güneydoğu Anadolu otoktonu arasında uzun mesafeler boyunca devamlılık gösteren ve ara zon niteliğinde, Eosen-Alt Miosen yaşlı, genelde türbiditik karakterde Çüngüş-Hakkari napı bulunur. ÇüngüşHakkari napı da Batı Toroslar'daki Yeşilbarak napı gibi Çüngüş formasyonu ve Hakkari karmaşığı olmak üzere iki yapısal birimden oluşur. Çüngüş formasyonu, alt yapısal birim olup Eosen-Alt Miyosen yaşlı, yer yer bloklu kumtaşı, silttaşı ve kiltaşlarından oluşur ve batıdaki Gömbe biriminin Elmalı formasyonuna benzerlikler gösterir. Hakkari karmaşığı ise üst yapısal birim olup Eosen-Oligosen yaşlı kumtaşı, kiltaşı, kireçtaşı ve benzeri kaya türlerinden oluşan Urşe formasyonu ile Alt-Orta Eosen yaşlı, yer yer bloklu kumtaşı, şeyl, konglomera ve benzeri kaya türlerinden oluşan Durankaya formasyonu olmak üzere az çok birbirinden farklı iki yapısal birim kapsar. Hakkari karmaşığına ait bu formasyonlar, kısmen de olsa batıdaki Yavuz formasyonu ile deneştirilebilir. Çüngüş-Hakkari napının söz konusu formasyonları, Bitlis-Pötürge-Malatya naplarının Miosen'deki güneye doğru hareketine bağlı olarak aşırı derecede deformasyona uğrayarak, birlikte Güneydoğu Anadolu otoktonu üzerinde onlarca kilometre sürüklenmiştir. Kuzey Kıbrıs'ta gerek Yeşilbarak napı. gerekse Çüngüş-Hakkari napının Orta Eoson-Alt Miyosen yaşlı kırıntılı kayalarına özdeş formasyonlar yaygın olarak izlenir. Kuzey Kıbrıs'ta da bu kırıntılı kayalar üzerine Miosen'de allokton kütleler yerleşmiştir. Bu bölgedeki Orta Eosen-Alt Miyosen kırıntılıları Ovgos tayı ile güneye ekaylanmış ancak bu bölgede, Güneybatı Anadolu ve Güneydoğu Anadolu'daki gibi güneye doğru büyük çapta sürüklenim gerçekleşmemiştir. Tüm bu bilgiler, Türkiye'nin güneyinde gerçekleşen büyük çaptaki naplaşmalarının sonuçları, az çok birbirine benzer yapısal stil oluşturduğunu yansıtır.
