Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Feb 2018)
Yugoslavya’dan Türkiye’ye Göçlerin Nedenleri 1950-1958
Abstract
Osmanlı döneminde “Müslümanlar”ın, Cumhuriyet döneminde ise “Türk soyundan olan veya Türk kültürüne bağlı bulunanların”, Türkiye’ye Balkanlar’dan zorunlu göçlerinin başlıca benimsenen nedenleri; soykırımlar, saldırılar, harpler, yağmalar, baskı ve ayrımlar, sürgünler ve zorla asimilasyonlar, açıkçası cana, mala, namusa, dinî veya millî kimliğe saldırılardır. Yukarıdaki amiller dolayısıyla göç hareketlerine sahne olunan bölgelerden biri de Balkanlar’daki “Yugoslavya-Makedonya” topraklarıdır. Yugoslavya’nın kendi içinde ve bu ülkenin diğer Balkan toprakları arasında, kısmen de Anadolu yönünde ilk göç hareketi, “93 Harbi” adı verilen 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşıyla başlamıştır. 1912-1913 Balkan Savaşı’yla devam etmiş, 1923-1951 döneminde fert ve aile düzeyinde, 1952-1967 yılları arasında kitlesel, 1968-1996 arasında da yine fert ve aile düzeyinde Anadolu toprakları yönünde gerçekleşmiştir. Yugoslavya’dan Türkiye’ye göçün artması, aslında Yugoslav idarecilerinin gönülden arzuladıkları bir gelişmeydi. Özellikle Türk asıllıların çoğunlukta olan Makedonya bölgesinden göçlerinin hızlandırılması, bu bölgeden Türklerin temizlenmesi amacını taşımaktaydı. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının 1923 hemen arkasından buraya göçler devam etmiş; Yugoslavya’dan göç olayı 1990’lı yıllara kadar sürmüştür. 1950-1958 yılları arasındaki göçlerde “serbest göçmen statüsünde gelen muhacirlere misafirperver Türk insanı, tüm maddi sıkıntılarına rağmen kucak açmış; onların normal hayata geçmeleri için yardım etmişlerdir. Yugoslavya’da çok sıkıntı çeken Müslümanlar, 1950-1958 döneminde Türkiye’ye geldiklerinde uyum problemi yaşamışlar; özellikle yiyecek içecek ile örf, âdet ve dil konusunda bir süre farklı şekillerde hareket etmişlerdir. Zaman içinde intibak eden Yugoslav muhacirleri, bugün yerli halkın imkânlarından fazlasına sahip oldukları için müreffeh bir hayat yaşamaktadırlar.
