اخلاق مراقبت زنانه و بازاندیشی در مفهوم خودآئینی

Abstract

خودآئینی از مؤلفه‏های مهم دوران مدرن در قلمرو نظریه‌های سیاسی و اخلاقی به شمار می‏آید که دو رکن مهم آن یکی باور به استقلال رأی آدمی در مقام تشخیص حقیقت و دیگری توان پی‏جویی اهداف خویش در عرصة عمل است. اخلاق مراقبت، به‌ویژه آرای کارول گیلیگان، با تأکید بر هویت رابطه‏ای (نسبتی) که به‌ویژه در زنان و شخصیت اخلاقی و مشی روان‏شناختی آن‌ها ظهور می‏یابد، برداشت متعارف از خودآئینی مدرن را زیر سؤال برده است. از نظر طرفداران اخلاق مراقبت، مکاتب اخلاقی موجود، از جمله اخلاق عدالت، با تأکید بر اصول انتزاعی، جهان‌شمول و فرازمینه‏ای، که گفتمانی عمدتاً مردانه است، از توجه به الزامات نگاه مراقبتی نزد زنان غفلت کرده‏اند. در این مقاله، ضمن بیان نقدهای اخلاق مراقبت بر خودآئینی غالب در اخلاق مدرن، خوانش و فهم خاص اخلاق مراقبت از خودآئینی مورد توجه قرار گرفته و بر‌اساس تحلیل مفهومی نشان داده می‏شود که چگونه اخلاق مراقبت، ضمن توجه به دیگری در قضاوت‏های اخلاقی، خودآئینی را نیز فرو نگذاشته و آن را در نوعی مراقبت متوازن بازسازی می‏کند. یافته‏های مقالة حاضر حاکی از امکان خوانشی از اخلاق مراقبت است که ضمن توجه به دیگری، از شکوفایی و تحقق فرد مراقبت‏کننده نیز غفلت نمی‏ورزد.

Keywords

• اخلاق عدالت
• اخلاق مراقبت
• خودآئینی
• کارول گیلیگان
• هویت