روستا و توسعه (Dec 2023)
تغییرات مکانی سیستم‌های اجتماعی- بوم‌شناختی با استفاده از ارزیابی چندمعیاره در شمال استان اردبیل
Abstract
یکی از الزامات توانمندسازی بهره‌برداران مرتع و برطرف کردن چالش‌های اجتماعی، اقتصادی و بوم‌شناختی، تحلیل روابط بهره‌برداران و محیط اطراف آن‌ها است. رابطه دوطرفه و تعامل انسان و طبیعت به‌عنوان سیستم‌های اجتماعی-بوم‌شناختی شناخته می‌شوند. آسیب‌پذیری، تاب‌آوری و ظرفیت سازگاری به‌عنوان سه ویژگی مرتبط با سیستم اجتماعی-بوم‌شناختی مشخص شده است. لذا، هدف از این پژوهش بررسی تغییرات مکانی سیستم‌های اجتماعی-بوم‌شناختی بر اساس معیارهای آسیب‌پذیری، تاب‌آوری و ظرفیت سازگاری و اولویت‌بندی دهستان‌های شمال استان اردبیل با استفاده از ارزیابی چندمعیاره است. بر اساس هدف تحقیق و ابعاد مختلف سیستم‌های اجتماعی-اکولوژیک، زیرمعیارهای پژوهش انتخاب شد. در ادامه مقادیر زیرمعیارها با استفاده از نقشه‌های پایه، اطلاعات اقلیمی و نیز تهیه پرسشنامه به دست آمد. با توجه به ماهیت متفاوت معیارها، مقادیر آن ها در هر دهستان با استفاده از روش حداکثر استاندارد شد. در ادامه رویکردهای مختلف وزندهی در ارزیابی و اولویت‌بندی دهستان‌ها به کار گرفته شد. نتایج نشان داد شاخص سیستم‌های اجتماعی-بوم‌شناختی دهستان‌های دشت، لاهرود، قره‌سو، مشگین غربی و مشگین شرقی در هر چهار حالت (با وزندهی یکسان، تأکید بر معیار آسیب‌پذیری، تأکید بر معیار تاب‌آوری و تأکید بر معیار ظرفیت سازگاری) نسبت به سایر دهستان‌ها وضعیت مطلوب‌تری دارند.
Keywords
