مطالعات ژئوفیزیک و ژئوشیمی زیست محیطی جهت بررسی اثرات آلایندگی پساب کارخانه فراوری معدن مس قلعه زری، خراسان جنوبی

Abstract

روش‌های ژئوفیزیکی و ژئوشیمیایی به طور چشمگیری برای کنترل و بررسی آلودگی‌های زیست محیطی به کار گرفته شده‌اند. هدف اصلی این تحقیق مطالعه نحوه انباشت فلزات سنگین در خاک و همچنین تعیین عمق نفوذ پساب کارخانه فرآوری معدن مس قلعه زری که در 180 کیلومتری جنوب غربی بیرجند واقع شده می باشد. برای تعیین عمق نفوذ پساب روش توموگرافی دو بعدی بکار گرفته شده است. بر اساس این روش یک پروفیل به طول520 متر عمود بر منطقه تحت تاثیر پساب طراحی شد و تعداد 210 نقطه برداشت گردید. تفسیر نقاط برداشت شده نشان می دهد که مقاومت الکتریکی منطقه متاثر از پساب تا حد کمتر از 3 اهم متر نیز کاهش یافته است. درحالی که مقاومت ویژه تشکیلات خارج از منطقه تاثیر حدود 2000 اهم متر می‌باشد. همچنین مقاطع مختلف ژئوالکتریک نشان می دهد که عمق نفوذ پساب تا 30 متری نیز ادامه می یابد. کاهش مقاومت ویژه سنگ کف می‌تواند ناشی از وجود درزه و شکستگی در داخل سنگ کف و در نتیجه نفوذ آب زیرزمینی و احتمالا آلودگی ناشی از سد باطله باشد. مطالعات ژئوتکنیکی و آب شناسی منطقه بیانگر یک زون برشی کاملأ خرد شده در محل دفع باطله و مشارکت آب زیرزمینی در انتقال آلودگی ناشی از فلزات سنگین از طریق شکستگی‌ها می‌باشد. در ادامه مطالعات ژئوشیمی زیست محیطی با استفاده از شاخص‌های غنی شدگی، زمین انباشت و بار آلودگی دراین منطقه صورت گرفته است. برای این منظور تعداد 4 نمونه از خاک و پساب اخذ گردید. تحلیل داده‌ها توسط شاخص های فوق نشان می‌دهد که غلظت فلزات سنگین با افزایش عمق در خاک افزایش یافته و خاک منطقه درحد قابل توجهی آلوده می باشد که این مهم منجر به کاهش مقاومت ویژه تشکیلات گردیده است که توسط مطالعات توموگرافی تأیید شده است. چنین مطالعاتی می‌تواند جهت مدیریت زیست محیطی در معدن مورد استفاده قرار گیرد.

Keywords

• ژئوفیزیک زیست محیطی
• ژئوشیمی زیست محیطی
• پساب
• معدن مس قلعه زری
• خراسان جنوبی