صورت بندی مولفه های حیوانی( اساطیری – زمینی) در آثار معین مصور هنرمند دوره صفوی(1024_1115ه ق) مطالعه موردی چهار نگاره

Abstract

مکتب اصفهان از سبک نگارگریِ دوره صفوی، دوره ای درخشان از هنر نگارگری ایران است که مصورسازی نسخ خطی ازجمله شاهنامه، به دلیل ویژگی حماسی‌اش و همچنین حضور حیوانات اساطیری، مورد توجه نگارگرانی از جمله معین مصور بوده که در جانورسازی تبحر و نگاه متفاوتی داشته است.یکی از جنبه‌های معنانمایانه در نقاشی مکتب اصفهان دوره‌ی صفوی پرداختن به مضامین حیوان نگاری است. بر این اساس هدف از پژوهش حاضر، بررسی عناصر و کیفیات بصری نقوش جانوری و اساطیری، و چگونگی ترکیب‌بندی این نقوش در چهار اثر از معین مصور است. پرسش اصلی عبارت است از: نقوشِ جانوری و اساطیری در چهار اثر مورد بحث، دارای چه مؤلفه‌های بصری هستند و نحوه‌ی ترکیب بندی آنان چگونه است؟ این پژوهش از منظر هدف، بنیادی و از نظر روش کیفی است که به صورت توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع معتبر کتابخانه‌ای انجام شده است. نتیجه‌ی این پژوهش حاکی از آن است که با واکای مؤلفه‌های بصری همچون خط، رنگ، بافت، ریتم، حرکت و نحوه‌ی ترکیب بندی در نگاره های جانوری و اساطیری معین مصور در چهار اثر مذکور، مشخص گردید که به طور کلی نگارگر برای ایجاد ترکیب‌بندی‌های حلزونی، منتشر و اسپیرالی در نگاره‌ها،از عناصر بصری همچون خطوط منحنی و مورب به منظور القای کیفیتِ بصریِ حرکت و ریتم استفاده نموده است. همچنین کاربرد رنگ‌های تیره و روشن و گرم وسرد نیز ضمن گردش چشم به کیفیتِ بصریِ تضاد منجر شده است.

Keywords

• نقوش جانوی
• معین مصور
• نگارگری
• نگارگری دوره صفوی
• مکتب اصفهان