اثر کودهای زیستی بر رشد و عملکرد سه رقم جو دیم (Hordeum vulgare L.)

Abstract

سابقه و هدف: جو (Hordeum vulgare L.) یکی از گیاهان زراعی است که ارزش تغذیه ای بالایی دارد و می‌تواند به عنوان خوراک دام وگیاه پوششی برای افزایش حاصلخیزی خاک به کار رود و در صنایع غذایی کاربرد وسیعی دارد. یکی از روش‌های ارزان و قابل دسترس یرای کشاورزان به منظور افزایش کارایی عناصر غذایی استفاده از ارقام زراعی کارآمد است. بر مبنای اصول کشاورزی پایدار یکی از روش های بهبود تغذیه گیاهان زراعی استفاده از کودهای زیستی است. با توجه به اهمیت کشت جو در استان لرستان، این مطالعه به منظور بررسی اثر کود زیستی و مقایسه ارقام رایج در این منطقه انجام شد. مواد و روش: به منظور بررسی واکنش رشد برخی ارقام جو به کود زیستی، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1399-1400 انجام شد. کرت اصلی شامل سه رقم جو شامل ماهور (M)، ایذه (I) و خرم (K). کرت فرعی چهار نوع تیمار کود زیستی شامل شاهد (بدون کود زیستی)، ازتوباکتر (A)، میکوریزی (M) و ازتوباکتر + مایکوریزی (AM) بود. بذر جو قبل از کاشت با کودهای زیستی طبق دستور آنها تلقیح شدند. بذرها در سایه بر روی نایلون ریخته شد و به‌ازای هر هکتار یک بسته از کود زیستی در حجم مناسبی از آب فاقد کلر حل شد و پس از صاف کردن محلول کودی توسط پارچه‌ای نازک آن را به‌وسیله سمپاش بر روی بذرها پاشیده شد و به‌خوبی مخلوط گردید تا تمامی آن‌ها به‌طور یکنواخت به کود آغشته شود. در زمان برداشت گیاه، برخی از خصوصیات رشد شامل عملکرد دانه ، عملکرد کاه ، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع و وزن 1000 دانه در هر کرت اندازه گیری شد.یافته‌ها: نتیجه تجزیه واریانس نشان داد رقم اثر معنی‌داری بر عملکرد دانه، عملکرد کاه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزاردانه دارد. نتیجه مقایسه میانگین نشان داد بیشترین عملکرددانه، عملکرد کاه، تعداد دانه در خوشه، تعداد خوشه در متر مربع و وزن هزار دانه مربوط به تیمار M-AM است. در نتیجه رقم ماهور بالاترین عملکرد دانه را نسبت به دو رقم دیگر داشت. در بین کودهای مورد استفاده، ازتوباکتر + مایکوریزا مؤثرترین بود. بنابراین اثر متقابل این دو تیمار نیز بیشترین تأثیر را بر عملکرد دانه (4931 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد کاه (8797 کیلوگرم در هکتار)، تعداد دانه در سنبله (16)، تعداد سنبله در متر مربع (546) و وزن 1000 دانه (17.8 گرم) داشت.نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد به منظور دستیابی به بیشترین عملکرد دانه کشت رقم ماهور به همراه تیمار ازتوباکتر و مایکوریزا در منطقه پیشنهاد می‌گردد. لازم است سایر ارقام و سایر کودهای زیستی در منطقه مورد ارزیابی قرار گیرد.

Keywords

• ازتوباکتر
• ایذه
• خرم
• مایکوریزا
• ماهور