ارزیابی برخی صفات کمّی ارقام گندم نان(Triticum aestivum L.) در تاریخ‌های مختلف کاشت

Abstract

تاریخ کاشت ارقام مختلف گندم (Triticum aestivum L.) یکی از عوامل زراعی تعیین‌­کننده عملکرد بهینه در هر منطقه است. این تحقیق به‌‌منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر برخی صفات کمّی هشت رقم گندم نان به‌مدت دو سال زراعی (96-1394) در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح، تهیه نهال و بذر در کرج به‌اجرا درآمد. هشت رقم گندم نان شامل بهاران، سیوند، سیروان، مهرگان، چمران 2، حیدری، زارع و پیشگام در چهار تاریخ کاشت 20 مهر، پنج آبان، 20 آبان و پنج آذر به‌صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در مترمربع و شاخص برداشت معنی‌دار بود. به‌طوری‌که تاریخ کاشت 20 مهر بالاترین عملکرد را داشت. اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر عملکرد دانه و بیولوژیک، همچنین برخی از اجزای عملکرد معنی‌دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به‌ترتیب برای رقم حیدری در تاریخ کاشت 20 مهر با مقدار 9529 کیلوگرم در هکتار و رقم چمران در تاریخ کاشت 5 آذر با مقدار 5474 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد. همچنین تأخیر در کاشت نسبت به تاریخ کاشت 20مهر، منجر به کاهش عملکرد دانه بین 16 تا 36 درصد گردید. اثرات متقابل تاریخ کاشت و رقم بر طول مراحل پنجه­زنی، ساقه­دهی، گل‌دهی و رسیدگی فیزیولوژیکی معنی­دار بود. به نظر می­رسد که تاریخ کاشت 20 مهر به‌دلیل بهره‌گیری بهتر از شرایط محیطی که شامل دمای مطلوب‌تر، طولانی‌تر بودن فصل رشد، محتوای رطوبتی بیشتر خاک و استقرار مناسب گیاه است، بهترین تاریخ کاشت در منطقه مورد مطالعه باشد. امّا در شرایط محدودیت از نظر زمان کشت محصول در تاریخ کاشت­های پنج آبان لغایت پنج آذر ارقام مهرگان و سیوند توصیه می­شود تا کمترین میزان افت محصول به‌واسطه عدم کشت گیاه در زمان مناسب به‌وجود آید.

Keywords

• اجزای عملکرد
• عملکرد بیولوژیک
• عملکرد دانه
• مراحل فنولوژی