بررسی دیدگاه آلیستر مک‌گراث در باب الهیات طبیعی

Abstract

الهیات طبیعی در برابر الهیات وحیانی به معنای تأمل عقلانی در وجود و ماهیت خداوند است که از دیرباز با براهین اثبات وجود خدا گره خورده است. آلیستر مک‌گراث، الهی‌دان مسیحی، الهیات طبیعی را مورد نقد قرار داده و با ارائه خوانشی جدید آن را در رابطه تعاملی علم و الهیات به کار می‌گیرد. مسئله اصلی نوشتار حاضر این است که الهیات طبیعی مورد نظر مک‌گراث چه ویژگی‌هایی دارد و چه نقدهایی بر آن وارد است؟ مک‌گراث الهیات طبیعی را معلول عواملِ غیرمسیحی چون نقد کتاب مقدس، ظهور جهان‌بینی مکانیستی و غیره می‌داند که کتاب مقدس نیز آن را تأیید نکرده و استفاده از آن باعث تخریب وحی و دیگر باورهای مسیحی می‌شود. وی سپس الهیات طبیعی را در چارچوب باورهای مسیحی به ویژه «نظریه خلقت» بازسازی می‌کند و چون این الهیات پیش‌فرض‌های دینی را با خود دارد، اثبات وجود خدا با آن دوری بوده و صرفاً می‌تواند به پرسش‌های مرزی علم پاسخ دهد. مک‌گراث در نقد الهیات طبیعیِ روشنگری آن را با خداباوری طبیعی خلط کرده است و گاه به اشتباه بسیاری چالش‌هایی را که در دوره روشنگری برای الهیات به وجود آمده ناشی از به‌کارگیری الهیات طبیعی می‌داند. او به سبب برداشت نادقیق، وجود هر گونه سابقه به‌کارگیری الهیات طبیعی را در تاریخ مسیحیت انکار می‌کند. به علاوه، مسیری که او در تعریف طبیعت پیش گرفته سر از نسبیت‌گرایی درمی‌آورد. و از سوی دیگر، تلاش او برای بازسازی الهیات طبیعی بی‌فایده به نظر می‌رسد، زیرا تمام کارکردهایی که او از این الهیات انتظار دارد در تعریفی که او از طبیعت ارائه داده وجود دارد.

Keywords

• الهیات طبیعی
• آلیستر مک‌گراث
• الهیات مسیحی
• علم و الهیات
• الهیات علمی