رواسازی و اعتباریابی سیاهۀ نشانه‌های بیماری (SCL-90-R) و پرسشنامۀ کوتاه نشانه‌های بیماری (BSI-53)

Abstract

مقدمه: یکی از ابزارهایی که در روانشناسی، کاربردهای متعدد بالینی و پژوهشی را به‌خود اختصاص داده‌است، سیاهۀ بازنگری‌شدۀ 90گویه‌ای نشانه‌‌های بیماری می‌باشد. استفاده از این ابزار نیازمند وارسی ویژگی‌های روانسنجی در نمونه‌های بالینی و غیربالینی است. از طرفی، به‌دلیل وقت‌گیر بودن اجرای نسخۀ اصلی آن، استفاده از نسخ کوتاه این ابزار گسترش یافته‌است. یکی از این نسخه‌ها، پرسشنامۀ کوتاه نشانه‌های بیماری می‌باشد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، تعیین ویژگی‌های روانسنجی «اس. سی. ال.-90-آر.» و پرسشنامۀ کوتاه نشانه‌های بیماری «بی. اس. آی.– 53» در یک نمونۀ غیربالینی ایرانی بوده‌است. روش: برای دستیابی به هدف مورد اشاره، ابتدا مقایسۀ چند نمونه از نسخه‌های فارسی رایج با نسخۀ زبان اصلی و مقایسۀ ترجمه‌ها با آن انجام شد. سپس، نسخۀ ترجمه‌شدۀ «اس. سی. ال.-90-آر.» آماده گردید. آن‌گاه، «اس. سی. ال.-90-آر.»، در نمونه‌ای متشکل از 513 دانشجوی کارشناسی و کارشناسی ارشد (و دکتری حرفه‌ای) دانشگاه شاهد اجرا شد. به‌منظور محاسبۀ ضریب بازآزمایی دو ابزار، نمونه‌ای به حجم 44 نفر از دانشجویان دانشگاه شاهد انتخاب شدند و ابزارها با رعایت فاصلۀ زمانی دو هفته برای بار دوم در بین این 44 نفر اجرا گردید. به‌منظور بررسی روایی همگرای این ابزارها، از پرسشنامه‌های زیر استفاده شد: مقیاس 21 گویه‌ای افسردگی، اضطراب و استرس، پرسشنامۀ اضطراب بک، پرسشنامۀ افسردگی بک، پرسشنامۀ 28 گویه‌ای سلامت عمومی، پرسشنامۀ 7 سؤالی اضطراب فراگیر، مقیاس عاطفۀ مثبت و منفی، پرسشنامۀ سوگیری مذهبی شعیری، مقیاس ترس از ارزیابی منفی، مقیاس عزت‌نفس روزنبرگ، پرسشنامۀ کوتاه اضطراب سلامت. وارسی روایی سازۀ «اس. سی. ال.-90-آر.» و «بی. اس. آی.-53»، از روش تحلیل‌عاملی تأییدی استفاده شد. نتایج: نتایج حاصل از تحلیل آماری داده‌ها، مقادیر قابل‌قبول و معناداری از روایی و اعتبار ابعاد نُه و ده ‌گانۀ «اس. سی. ال.-90-آر.» و «بی. اس. آی.-53» را در نمونه‌های غیربالینی نشان داد. هم‌چنین هر دو ساختار نُه و ده عاملی «اس. سی. ال.-90-آر.» و «بی. اس. آی.-53» در نمونه‌های غیربالینی ایرانی از طریق تحلیل‌عاملی تأییدی، تأیید شد. بحث و نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های پژوهش، می‌توان در پژوهش‌های روانشناختی و تلاش‌های بالینی از «اس. سی. ال.-90-آر.» و نسخۀ کوتاه آن، «بی. اس. آی.-53» استفاده نمود. هرچند نتایج کنونی، جدید و قابل‌توجه‌اند، اما برای تکمیل آن‌ها، وارسی ویژگی‌های روانسنجی در نمونۀ بالینی نیز ضروری است.

Keywords

• روایی
• اعتبار
• تحلیل عاملی
• «اس. سی. ال.-90-آر.»
• «بی. اس. آی.-53»
• سیاهۀ نشانه‌های بیماری