تجزیه ژنتیکی غلاف دهی و خصوصیات غلاف در نخود (Cicer arietinum L.)

Abstract

پنج رقم نخود تیپ کابلی بصورت طرح دی‌الل یک طرفه با یکدیگر تلاقی داده شد و در سال زراعی 1387، 5 والد به همراه 10 نتاج حاصل از تلاقی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی کشت گردیدند. صفات روز تا غلاف‌دهی، ارتفاع پائین‌ترین غلاف، تعداد غلاف در بوته، تعداد غلاف دوقلو در بوته، تعداد غلاف تک قلو در بوته، تعداد غلاف پوک در بوته، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه در بوته در آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس تجزیه واریانس دی‌الل، برای صفات ارتفاع پائین‌ترین غلاف از سطح زمین و تعداد غلاف پوک در بوته فقط اثرات افزایشی ژن‌ها معنی‌دار گردید. برای صفت تعداد غلاف دوقلو در بوته فقط اثرات غیر افزایشی ژن‌ها معنی‌دار گردید و برای دیگر صفات مورد بررسی هر دوی اثرات ژنتیکی افزایشی و غیر افزایشی معنی‌دار گردید. میانگین درجه غالبیت برای صفت ارتفاع پائین‌ترین غلاف کوچکتر از یک و برای دیگر صفات بزرگتر از یک شد. میزان توارث‌پذیری خصوصی بجزء برای ارتفاع پائین‌ترین غلاف (47/0) که نسبتاَ بالا بود در مورد دیگر صفات پائین بود که نشان‌دهنده‌ی توارث کمی و پیچیده این صفات است. لذا احتمال موفقیت انتخاب برای این صفات در نسل‌های اولیه بعد از تلاقی پائین است. جهت غالبیت در مورد صفات روز تا غلاف دهی، تعداد غلاف دوقلو، تعداد دانه و عملکرد دانه در بوته منفی بود که بیانگر اثرات افزاینده‌ی ژن‌های غالب برای این صفات است در حالی که مثبت بودن جهت غالبیت برای صفات ارتفاع پائین‌ترین غلاف، تعداد غلاف، تعداد غلاف تک قلو و تعداد غلاف پوک در بوته نشان‌دهنده‌ی اثرات کاهنده‌ی ژن‌های غالب در مورد این صفات است.

Keywords

• اثرات افزایشی
• دی‌الل
• غالبیت
• توارث‌پذیری
• نخود