Nöroekonomi ve Vergi: Literatür İncelemesi

Abstract

Gelişen teknoloji, hayatımızı bir bütün olarak değiştirmekle birlikte birçok bilim alanını ve araştırma yöntemlerini derinden etkilemiştir. Bunun bir yansıması olarak salt rasyonelliğe odaklanan iktisat ve maliye gibi bilimler de bu değişimden payını almıştır. İnsan vücudunu tarayan ve görüntüleyen teknolojilerin gelişmesi ve nöroloji, psikoloji gibi bilim alanlarının diğer bilimlerle olan bağlantısının daha baskın bir şekilde kabul edilmesi, özellikle ekonomi alanında paradigma dönüşümüne yol açmaktadır. Artık neoklasik görüşün temelini oluşturan ve kişisel çıkarı temel alan homo economicus kavramından insanların karar verme süreçlerinde nörolojik faktörlerin etkili olabileceğini değerlendiren nöroekonomi kavramına bir geçiş süreci yaşanmaktadır. Nöroekonomi, insanların nasıl karar verdiklerini incelemek için bilişsel psikoloji, ekonomi ve nörobiyolojiyi birleştiren disiplinlerarası bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımın temel özelliği, karar alma süreçlerini araştırırken nörolojik süreçlerin ön planda tutulmasıdır. Vergiye ilişkin çalışmaların bir bölümü mükellef davranışlarını konu almakta ve bakıldığında nöroekonominin temel aldığı yaklaşımla bazı noktalarda benzeşmektedir. Bu çalışmada, nöroekonomi yaklaşımının ne olduğuna, temellerine ve kullandığı yöntemlere ilişkin bilgilere yer verilmiş, bu yaklaşımın nasıl kullanıldığına ve vergi alanındaki çalışmalarda ne şekilde kullanılabileceğine ilişkin değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Keywords

• neuroeconomics
• taxpayer behaviors
• decision making
• homo economicus
• tax compliance
• nöroekonomi
• mükellef davranışları
• karar verme
• homo economicus
• vergi uyumu