Ta̓ammulāt-i Falsafī (Nov 2014)
معیار فعل اخلاقی و رابطۀ دین و اخلاق از منظر استاد مطهری
Abstract
دیدگاه استاد مطهری در باب اخلاق، به طور پراکنده و گسترده در آثار ایشان آمده است و البته احصای اشارات مربوط به آن آسان نیست. هدف در این مقاله بیان نظر ایشان در دو مسألۀ مهم اخلاقی است: یکی این‌که معیار فعل اخلاقی چیست؟ استاد با تحلیل و نقد نظریات مهم اخلاقی همچون نظریۀ عاطفی، نظریۀ وجدانی و نظریۀ اراده می‌کوشد نظریه کرامت را به عنوان مبنای اخلاق اسلامی معرفی کند. مسأله دوم این‌که نسبت میان دین و اخلاق چیست و آیا اخلاق لزوماً باید بر دین استوار باشد؟ استاد در پاسخ به این پرسش، از یک‌سو دین را تنها پشتوانه اخلاق معرفی می‌کند و اخلاق بدون دین را چون اسکناس بدون پشتوانه، بی‌ارزش می‌داند و از سوی دیگر فعل اخلاقی انسان بی‌دین را دارای ارزش می‌داند. در این مقاله سعی شده است با توسل به معنای موسع دین و خداپرستی در اندیشۀ استاد و نیز تفکیک میان اخلاق فردی و اخلاق جمعی، تعارض ظاهری در کلام ایشان را برطرف کنیم.
