مقایسۀ توده‌های خالص راش با استفاده از شاخص پیچیدگی ساختار (SCI) در جنگل‌های هیرکانی مازندران

Abstract

مدیریت و حفاظت جنگل‌ها به‌منزلۀ سیستم‌های پیچیده، نیازمند تشریح جامع ساختار توده و کمّی‌سازی آن است. شاخص پیچیدگی ساختار (SCI1) معیار مناسبی برای کمّی‌سازی ناهمگنی ساختار توده‌های جنگلی است که می‌توان از آن برای مقایسۀ توده‌ها از نظر اندازه ناهمگنی ساختاری استفاده کرد. در این بررسی به‌منظور کمّی‌سازی ناهمگنی ساختار توده‌های خالص راش در جنگل‌های هیرکانی ایران از این شاخص استفاده شد. آماربرداری با استفاده از یک شبکه ثابت به ابعاد 200×150 متر و با استفاده از قطعات نمونۀ 10 آری در سه تودۀ خالص راش در حوضه‌های آبخیز 46، 49 و 66 الف در استان مازندران انجام گرفت که دو تودۀ مدیریت‌شده و یک تودۀ مدیریت‌نشده بود. سپس با استفاده از اطلاعات مختصات مکانی و قطر درختانِ 90 قطعه نمونۀ برداشت‌شده در سه تودۀ یادشده، شاخص SCI برای هر قطعه نمونه محاسبه و میانگین آن برای هر منطقه مشخص شد. نتایج نشان داد که حد بالا و پایین این شاخص در سه منطقۀ تحت بررسی به‌ترتیب 7/2 و 7/11 است، ولی میانگین آن در هر منطقه در حدود 6 است که تفاوت آماری معنی‌داری نیز با هم ندارند. همچنین نتایج نشان داد که مقدار این شاخص با متغیرهای رویه زمینی و حجم سرپای توده‌ها همبستگی معنی‌دار دارد، به‌طوری که با افزایش این دو متغیر بر مقدار آن افزوده می‌شود. از شاخص SCI می‌توان در جنگل‌های حفاظتی و با کیفیت اکولوژیکی مطلوب به‌منزلۀ مرجع یا معیاری برای ارزیابی مناسب بودن روش‌های مدیریتی برای حفظ یا افزایش ناهمگنی ساختاری توده‌ها استفاده کرد.

Keywords

• بولا
• راش خالص
• ساختار مکانی توده
• کجور
• لاویج