نقد تحلیل و زیبایی شناسی متون (Dec 2021)
تحلیل بلاغی اشعارهوشنگ ابتهاج بر پایۀ هنجارگریزی معنایی با تکیه بر دفتر« سیاه مشق»
Abstract
توانایی برقراری ارتباط از جمله امکاناتی است که بشر به بلندای تاریخ از آن در گفتار و نوشتار استفاده کرده است، در این میان، آرایش سخن نیز همواره مورد توجه سخن وران بوده است؛ بنابراین در تمامی آثار بزرگان پیرایگی و آراستگی کلام وجود دارد. در مراتب گوناگون زیبا سازی اثر هنری، هنجارگریزی یکی از شیوه های آشنایی زدایی و موضوعات نقد ادبی در مکتب فرمالیسم روس است. در هنجارگریزی معنایی شاعر بر اساس قواعـد معنایی حـاکم بـر زبان هنجار، از دو روش همنشینی و جانشینی کمک می‌گیرد. با توجه به اینکه حوزه‌ی معنا بیش از دیگر سطوح زبان در برجسته سازی مـورد نظر اسـت، هر شاعری که بتواند بر حسب توانایی های ذوقی و علمی خود در این زمینه موفّق باشد، از اشعار ناب تری برخوردار خواهد بود. یعنی شاعر یا نویسنده در عین بیان موضوع به دنبال زیباتر بیان کردن آن نیز هست. در بررسی های زبانی و پژوهش های ادبی فارسی نیز نگرش فرمالیست ها، جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. این پژوهش با بررسی هنجارگریزی معنایی و تحلیل چگونگی به کارگیری عناصر هنجارگریزی معنایی در شعر هوشنگ ابتهاج به گونه‌های مختلف هنجارگریزی معنایی از جمله تشبیه، استعاره، کنایه، مجـاز، ایهام، تضـاد، پارادوکس در صد غزل هوشنگ ابتهاج می پردازد.
Keywords
