الویت‌بندی عوامل تخریب رویشگاه‌های مورد (Myrtus Communis L.) و برآورد هزینه احیاء و بازسازی مساحت آسیب دیده با روش هزینه جایگزین (مورد: شهرستان دوره استان لرستان)

Abstract

الویت‌بندی عوامل تخریب رویشگاه‌های مورد (Myrtus Communis L.) و برآورد هزینه احیاء و بازسازی مساحت آسیب دیده با روش هزینه جایگزین (مورد: شهرستان دوره استان لرستان). سابقه و هدف: برخلاف جنگل‌ های شمال کشور که تولید اصلی آنها چوب است، بارزترین محصول جنگل‌ های غرب کشور محصولات غیرچوبی آنهاست. این محصولات بخش عمده‌ای از نیازهای مردم زاگرس را تامین می‌کنند. مردم برای تامین معاش خود با طبیعت انس گرفته و در حد مقدورات خود توانسته‌اند این محصولات را حفظ کنند و کم‌و‌بیش در ابداع و نشر روش‌های حفظ، توسعه، احیا و بهره‌برداری آنها بکوشند، اما در برخی موارد برخلاف طبیعت حرکت کرده و خواسته یا ناخواسته موجب تخریب آنها می‌شوند. استان لرستان دارای 2000 گونه گیاهی می‌ باشد و از این تعداد 250 گونه گیاه دارویی است. از جمله این محصولات درختچه مورد می‌باشد که برگ و میوه و گل آن دارای ارزش دارویی می‌باشد که در صورت بهره‌برداری صحیح علمی می‌توان از این محصول بهره برد. مواد و روش‌ها: مهمترین عوامل موثر در تخریب این گونه از دیدگاه کارشناسان، بهره‌برداران و اهالی بومی از طریق پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفته است. در مجموع 66 پرسشنامه از کارشناسان و 244 پرسشنامه از بهره‌برداران و اهالی بومی تکمیل شده و پاسخ‌ها پس از استخراج و دسته-بندی با آزمون دوجمله‌ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته‌ها: در مجموع 7 عاملی که نقش تاثیرگذاری بر تخریب رویشگاه‌های مورد داشتند شناسایی شدند که از بین این 7 عامل، ضعف مدیریتی و برداشت توسط شرکت بهره‌بردار این گونه با میانگین 76/4 (94درصد افراد) و 42/4 (83درصد افراد) مهمترین عوامل تخریب رویشگاه‌های مورد شناخته شدند. متاسفانه شیوه‌های نادرست و نامناسب بهره‌برداری از گونه مورد و بهره‌برداری بیش از ظرفیت این گونه به ویژه در چند سال اخیر موجب بروز خسارات شدیدی به رویشگاه‌های این گونه شده است بنحوی که در ده سال اخیر نیمی از رویشگاه‌های این گونه در شهرستان دوره تخریب شده که هزینه احیاء و جایگزین شدن مجدد آنها 1.029.600.000 ریال برآورد گردید. نتیجه‌گیری: هرچند موقعیت رویشگاه‌های فعلی مورد بعنوان یک تهدید جدی مطرح شده است، اما اگر این موقعیت با اتخاذ سیاست-های درست و فراهم کردن پشتیبانی‌های مالی و مدیریتی لازم برای اجرای موفق و لازم آن بدرستی تدبیر شود، می‌توان آنرا به فرصتی بدل کرد که موجب شکوفایی اقتصاد و بهبود شرایط اشتغال استان گردد. این فرصت شامل ترغیب روستائیان جهت کشت مورد با حمایت و پشتیبانی‌های مؤثر مالی و همه‌جانبه‌ی دولت برای ترویج و توسعه‌ی جنگلکاری‌های دست‌کاشت مورد می‌باشد.

Keywords

• محصولات غیرچوبی
• گونه مورد
• عوامل تخریب
• هزینه جایگزین
• ترویج و توسعه