اقتصاد کشاورزی و توسعه (Aug 2024)
برآورد عملکرد پتانسیل و شکاف آن برای محصول گندم در دشت قزوین
Abstract
گندم به‌عنوان مهمترین محصول در سبد غذایی هر ایرانی، با تأمین بیش از چهل درصد انرژی روزانه مصرفی، یک محصول راهبردی است و در ترکیب کشت محصولات زراعی، بیش از سایر محصولات اهمیت دارد. با توجه به جایگاه این محصول در امنیت غذایی، مطالعه و بررسی اثرات عوامل مختلف بر میزان شکاف عملکرد این محصول و همچنین، برآورد تولید پتانسیل و شکاف عملکرد می‌تواند به توان برنامه‌ریزی مدیران و متولیان بخش کشاورزی بسیار کمک کند. در تحقیق حاضر، بهمنظور برآورد میزان تولید پتانسیل گندم در دشت قزوین از مدل مطالعات مواد غذایی جهانی (WOFOST)، آمار هواشناسی و اطلاعات ثبتی مزرعه استفاده و نقشههای مربوط به عملکرد واقعی و شکاف عملکرد با استفاده از نرمافزار ARCGIS تولید شد. واسنجی مدل با دادههای شش سال صورت گرفت و پس از آن، مدل با دادههای چهار سال صحتسنجی شد. برای ارزیابی مقادیر شبیهسازی و اندازهگیریشده، از شاخصهای آماری جـذر میـانگین مربعـات خطـا بر حسب درصد ( ) ، جـذر میـانگین مربعـات خطـا بر حسب کیلوگرم در هکتار ( )، ضـریب کارآیی ( )، شاخص سازگاری ( ) ، حداکثر خطا ( )، و آزمونهای T، T-paired و F استفاده شد، که نشاندهندة مطابقت نتایج شبیهسازیشده و مشاهدات مزرعه بود. متوسط عملکرد پتانسیل گندم آبی در منطقه مورد مطالعه ( در سالهای 1392 تا 1401) حدود 6/8 تن در هکتار و شکاف عملکرد موجود در محاسبات 51 درصد محاسبه شد. در مجموع، مدل پژوهش حاضر دارای دقت و کارآیی مناسب برای برآورد عملکرد پتانسیل گندم آبی در منطقه مورد مطالعه ارزیابی شد؛ بدین ترتیب، در بین عوامل شناختهشدة اثرگذار بر میزان عملکرد، دو مؤلفه بارش سالانه و کیفیت خاک بررسی شدند که بر اساس نتایج آن، مؤلفههای یادشده دارای ارتباط معنیدار با پتانسیل عملکرد و شکاف تولید بودند. از اینرو، در برنامه‌های اصلاحی آینده برای این محصول مهم و حیاتی، تمرکز بر معرفی ارقام با کارآیی بالاتر مصرف آب و ضریب کودپذیری بالاتر می@تواند راهگشای تأمین امنیت غذایی پایدار در کشور باشد.
Keywords
