دگردیسی نوع نگاه به سگ: از ترحم در گذشته تا تفضل در جامعه امروزی ایران

Abstract

داعیۀ پژوهش حاضر تبیین جایگاه سگ در جامعۀ کهن و امروزی با تمسک به متون ادب فارسی است و نگارنده می‎کوشد ضمن واکاوی این جایگاه در جامعۀ گذشته و امروزی، دلایل این دگرگونی را تشریح نماید. پس از ورود اسلام به ایران، فرهنگ، ادبیات و ایدئولوژی نوینی شکل گرفت، آموزه‎های اسلام در ادبیات فارسی نیز متجلی شد و درنتیجه جامعۀ ایرانی−اسلامی قائل به نوعی قواعد و شرایط در نگهداری حیوانی نجس مانند سگ شد و تنها نگهداری از سگ مُعَلَم جهت شکار و نگهبانی را با شرایطی به‌دور از محل زندگی جایز دانست؛ به‌طوری‌که تنها با دیدگاه ترحم‎انگیز و به قصد ثواب براساس رعایت حقوق حیوانات به سگ درمانده غذا یا آبی داده می‎شد و یا از دیدگاه جامعه‎شناسی موظف بودند در برابر خدمتی که از حیوان می‎گرفتند، غذای آن را تأمین کنند، اما در جامعه امروزی این رفتار ترحمی نسبت به سگ به نوعی رفتار تفضّلی تبدیل شده است و آدمی با کاستن از جایگاه خود، تحت تأثیر عوامل گوناگونی مانند مدگرایی، تبعیت از فرهنگ غربی، بی‎هویتی، ضعف معنویات و... نه‎تنها سگ را به خانۀ خویش برده، بلکه به نوازشش نیز اقدام کرده و معضلی به نام «سگ‎گردانی» پدیدار شده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی−تحلیلی در پی بررسی جامعه‎شناسانۀ نوع نگاه به سگ براساس متون ادب فارسی در جامعه گذشته و جدید است.

Keywords

• عدول از تعالیم اسلامی
• ادبیات
• نگاه ترحمی
• نگاه تفضّلی
• سگ‌گردانی