Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Dec 2020)
Tür Kuramı Bağlamında Yeraltı Edebiyatına Bir Bakış
Abstract
Edebi türler; belirli sabit formların, içeriklerin ve üslupların donuk bir biçimde yer aldığı statik kalıplar değillerdir. Neredeyse her yeni metinle farklılaşır, değişir ve gelişirler. Hatta bir türdeki herhangi bir metin, nadiren türün karakteristik özelliklerinin tümüne sahiptir. Bu durum Yeraltı edebiyatı için de geçerlidir. Nitekim içinde yaşadığımız çağın başat edebiyat eğilimlerinden / akımlarından / türlerinden biri haline gelen Yeraltı edebiyatının kökleri insanlığın ilk edebi üretimlerine dayanmaktadır. Mitolojik, dini ve geleneksel anlatılarda arkaik örneklerine rastladığımız Yeraltı edebiyatı; süreç içerisinde pikaresk, gotik, kara edebiyat, marjinal edebiyat, kanon dışı edebiyat, anarşist edebiyat, transgresif edebiyat gibi adlarla nitelenir. Hemen hepsi birbiriyle ilintili olan bu türler, birtakım içerik ve biçim farklılıkları taşımakla birlikte kanonik edebiyata karşı muhalif bir anlatı formu olma n o k t a sı n d a b irl e şir. Gü n ümü z d e is e postmodern, küresel, polisiye, distopya, politik, psikolojik, siberpunk ve erotik edebiyat gibi türlerle/eğilimlerle ilişkilenerek yeni bir boyut kazanır. Tüm bunlar Yeraltı edebiyatı bağlamında sürdürülen tartışmaları daha da girift bir hale getirir. İşte bu makalede, Yeraltı edebiyatının bir tür olarak ortaya çıkışı, tarihî gelişim süreci ve günümüzdeki panoraması tür kuramı bağlamında tartışılacaktır.
