Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Apr 2021)
Van’dan Hakkâri’ye İlk Telgraf Hatlarının Çekilmesi
Abstract
İlk kez Kırım Savaşı esnasında telgraf teknolojisi ile tanışan Osmanlı Devleti, zaman içerisinde bu yeni teknolojiyi ülkenin her tarafına götürmek için büyük gayret gösterdi. İlk başlarda ülkenin Rumeli topraklarında ve Batı Anadolu’da yaygınlaşan telgraf zaman içerisinde Anadolu’nun doğusuna doğru hareketine devam etti. XIX. yüzyılın son çeyreği ve XX. yüzyılın başları itibariyle Hakkâri İran sınırında oldukça stratejik bir konumda bulunmaktaydı. Telgrafın askerî, siyasî, stratejik ve ticarî açılardan sağladığı fayda yadsınamaz bir gerçektir. Hakkâri özelinde ticarî önemi biraz sönük kalsa da askerî, siyasî ve stratejik açılardan devlete büyük yararlar sağlamıştır. Hakkâri Sancağı’nın merkezi olan Çölemerik’e telgraf hattı 1881 yılı itibariyle ulaştı. Bu tarihten itibaren Sancağın diğer kazalarına da yeni teknoloji götürülmeye çalışıldı. Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’nden temin edilen belgeler ışığında gerçekleştirilin bu çalışma ile Van Vilayeti’nden Hakkâri Sancağı’na telgraf hattının çekilmesi süreci aydınlatılacaktır. Telgraf hatlarının çekilmesinde ahalinin yaptığı katkılar, aşiretlerin telgraf hatlarına olan saldırıları, telgrafhane idaresi, telgrafhanelerde görevli memurların arşiv belgelerine konu olan hayat hikâyeleri çalışmamızın odak noktalarından bazılarıdır.
