تاریخ ادبیات (Jan 2021)
تأثیر عاطفۀ اندوه بر زبان شعر حزین لاهیجی (با تأکید بر ردیف)
Abstract
عاطفۀ اندوه از جمله مهمترین مضامین در غزل‌های سبک هندی است. این مضمون در غزلیات حزین لاهیجی نیز بسیار برجسته و پرکاربرد است که به شکلهای مختلف در زبان شعر او نمود یافته و شاعر مبتنی بر آنها کوشیده است این حس خود را با انواع ترفندها و ابزارهای زبانی مانند بهکارگیری دقیق واژگان، تلفیقِ متناسب در محور هم‌نشینی، ساخت ترکیبات جدید، تقابلها و تضادها و تصویرسازیهای متنوع به ویژه متناسب با کاربرد انواع «ردیف» در غزلیات خود به خواننده منتقل کند و او را در درک این تجربۀ شخصی شریک خود سازد. هدف مقالۀ پیش رو بررسی و تحلیل چگونگی استفادۀ حزین لاهیجی از این ترفندهای زبانی برای انتقال مفهوم موردنظر به مخاطب است. نظریۀ «هم‌نشینی» و «جانشینی»، چارچوب تحلیلی نویسندگان مقاله برای نیل به این هدف بوده است. نتایج این پژوهش که به شیوۀ مطالعۀ کتابخانه و روش تحلیل متن انجام شده، نشان میدهد حزین با انتخاب ردیفهای مناسب و همخوان با سایر واژگان، ترکیبات و گروه های جمله در قالب تقابل، پرسشهای تأکیدی، ایجاد تناسب بین نوشتار و مفهوم، کاربرد افعال متناسب و مانند آن توانسته ضمن تبیین دقیق مفهوم «اندوه»، عاطفۀ اندوه را در مخاطب برانگیزد و او را در این تجربه با خود همراه سازد.
Keywords
