اثرات متقابل کودهای شیمیایی و مواد محرک رشد بر عملکرد و کارآیی مصرف کود در پرتقال

Abstract

سابقه و هدف: نیاز روز افزون بشر به محصولات کشاورزی باعث شده است که استفاده از انواع کودهای شیمیایی برای دستیابی به تولید بیشتر این محصولات، همواره روند افزایشی داشته باشد. از سوی دیگر، افزایش مصرف کودهای شیمیایی باعث می‌شود منابع خاک و آب دچار آلودگی و تنزل کیفیت شود و متعاقب آن، محصولات غذایی تولید شده نیز ناسالم خواهند شد. مصرف مواد محرک رشد گیاه نظیر اسید هیومیک، اسید فولویک، اسیدهای آمینه، قارچ‌های مایکوریزا و جلبک‌های دریایی می‌تواند راهکاری مفید جهت کاهش مصرف کودهای شیمیایی باشد، زیرا می‌توان بدون افت عملکرد کمی و کیفی محصول، کود شیمیایی کمتری مصرف کرد. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر برخی مواد محرک رشد بر کارآیی مصرف کود، عملکرد و کیفیت پرتقال به اجرا درآمد.مواد و روش‌ها: این آزمایش بصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و طی دو سال متوالی بر روی 63 اصله پرتقال رقم واشنگتن ناول در ایستگاه تحقیقات کشاورزی حاجی‌آباد هرمزگان انجام شد. فاکتورها شامل 1- مصرف کودهای شیمیایی در سه سطح (بدون مصرف کودهای شیمیایی، 75% مقادیر توصیه شده کودهای شیمیایی، 100% مقادیر توصیه شده کودهای شیمیایی)، و 2- مصرف محرک‌های رشد گیاهی در هفت سطح (شاهد، محلول‌پاشی اسید آمینه، محلول‌پاشی عصاره جلبک، مصرف خاکی اسید هیومیک، محلول‌پاشی اسید فولویک، مصرف خاکی قارچ مایکوریزا، محلول‌پاشی اسید آمینه و عصاره جلبک همراه با مصرف خاکی اسید هیومیک و قارچ مایکوریزا) بود. برداشت محصول در آذرماه هر سال انجام شد و برخی پاسخ‌های گیاهی شامل عملکرد محصول، غلظت آهن، منگنز و روی در برگ، مقدار مواد جامد محلول کل و ویتامین ث در عصاره میوه، و کارایی مصرف کودها تعیین گردید. در انتها، تفسیر نتایج بر مبنای تجزیه واریانس داده‌ها و مقایسه میانگین‌ها صورت گرفت. نتایج: نتایج نشان داد مصرف مواد محرک رشد علاوه بر افزایش عملکرد محصول و ارتقای کارایی مصرف کود، غلظت آهن، روی و منگنز برگ را افزایش داد و برخی ویژگی‌های کیفی شامل مقدار مواد جامد محلول و مقدار ویتامین ث در عصاره میوه را نیز بهبود بخشید. همچنین مصرف کودهای شیمیایی و آلی باعث شد اثر مثبت مواد محرک رشد، تشدید گردد. به عبارت دیگر، اثرات متقابل مواد محرک رشد و کودهای شیمیایی و آلی بر ویژگیهای کمی و کیفی پرتقال معنی‌دار بود. بیشترین تأثیر مثبت در تیمار مصرف خاکی اسید هیومیک و مایه تلقیح مایکوریزا همراه با محلول‌پاشی اسید آمینه و عصاره جلبک دریایی، توأم با مصرف کودهای شیمیایی به میزان 100% مقادیر توصیه شده، مشاهده گردید. با این حال، کارایی مصرف کودها در درختان تیمار شده با 75% کودهای شیمیایی توصیه شده، بیشتر از تیمار 100% بود.نتیجه‌گیری: توصیه می‌شود به منظور نیل به افزایش عملکرد، ارتقای کیفیت محصول و کاهش آلودگی محیط زیست، با خودداری از مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی، کاربرد ترکیبی از مواد محرک رشد شامل اسید هیومیک، اسیدهای آمینه، عصاره جلبک و قارچ مایکوریزا به همراه مصرف 75% مقادیر توصیه شده کودهای شیمیایی در برنامه تغذیه تلفیقی باغ‌های پرتقال مد نظر قرار گیرد.

Keywords

• اسید آمینه
• اسید فولویک
• اسید هیومیک
• جلبک دریایی
• مایکوریزا