پیش‌بینی رویش علف‌های هرز پنجه مرغی (Cyndon dactylon L.) .) و اویارسلام ارغوانی (Cyperus rotundus L.) در کلزا تحت عملیات مختلف مدیریتی

Abstract

سابقه و هدف: علف‌های هرز چندساله حداقل دو سال و برخی برای دهه‌ها زندگی می‌کنند. بیشتر علف های هرز چند ساله هم از طریق بذر و هم از طریق گسترش بخش‌های رویشی ذخیره‌کننده انرژی مانند ریشه‌ها یا غده‌ها تکثیر می‌شوند. علف‌های هرز زمستانه مطلق توانایی زنده ماندن و رشد را در مواقعی از سال دارند که شرایط محیطی، عمدتاً دما، برای رشد سایر گونه‌های گیاهی مساعد نیست. اهداف این تحقیق درک نقش دمای خاک در رویش پنجه مرغی و اویارسلام ارغوانی در کلزا و توسعه مدل‌های پیش‌بینی‌کننده برای رویش این دو علف هرز بر اساس تجمع زمان دمای خاک بود.مواد و روش‌ها: به منظور پیش‌بینی الگوی رویش پنجه مرغی و اویارسلام ارغوانی تحت عملیات مختلف مدیریتی آزمایشی به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در آموزشکده کشاورزی ساری در سال 1401 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی، دو سیستم خاک‌ورزی رایج و بدون خاک‌ورزی و سه دز مختلف علف‌کش بوتیزان استار (صفر، 50 و 100 درصد دز توصیه شده) بودند.برای پیش بینی الگوی رویش در هر کرت یک کوادرات ثابت 50 در 50 سانتی‌متری در مرکز هر کرت قرار گرفت و با شروع فصل پس از اولین آبیاری، شمارش گیاهچه‌های جدید رویش یافته بر اساس گونه آغاز شد. یک مدل لجستیک سه پارامتری برای توصیف رویش تجمعی گیاهچه با زمان دمای خاک استفاده شد. برآوردهای پارامتری با استفاده از تست‌های t دو طرفه مقایسه شدند (P<0.001). از داده‌های شمارش رویش، میانگین زمان رویش (MET) و شاخص سرعت رویش (ERI) محاسبه گردید. مقایسه میانگین مقادیر شاخص‌های MET و ERI توسط نرم افزار SAS 9.2 و با استفاده از آزمون LSD انجام شد.یافته‌ها: پنجه مرغی در سیستم بدون خاک‌ورزی و اویارسلام ارغوانی در سیستم خاک‌ورزی رایج دارای میانگین زمان رویش کمتر و شاخص سرعت رویش بالاتر بودند و با دریافت درجه روز رشد (T50) کمتر، سریع‌تر به 50 درصد رویش تجمعی خود دست یافتند. همچنین پنجه مرغی و اویارسلام ارغوانی در بالاترین دز بوتیزان استار (100 درصد دز توصیه شده) دارای بیشترین میانگین زمان رویش و پایین‌ترین شاخص سرعت رویش بودند و با دریافت T50 بالاتر و دارا بودن نرخ رویش پایین‌تر، دیرتر به 50 درصد رویش تجمعی گیاهچه دست یافتند. نتیجه‌گیری: اویارسلام ارغوانی در هر دو سیستم خاک‌ورزی و هر سه دز علف‌کش بوتیزان استار دارای میانگین زمان رویش کمتر در مقایسه با پنجه مرغی بود و با دریافت T50 پایین‌تر، سریع‌تر به 50 درصد رویش تجمعی گیاهچه در ابتدای فصل رشد دست یافت. بر این اساس مرحله رشدی مناسب برای کنترل اویارسلام ارغوانی هنگامی است که هنوز موج اصلی گیاهچه‌های پنجه مرغی رویش پیدا نکرده است.

Keywords

• الگوی رویش
• بدون خاک‌ورزی
• خاک‌ورزی
• دز علف‌کش
• رویش تجمعی