SÂDIK VİCDÂNÎ’NIN BİLİNMEYEN BİR ESERİ: HURÛFÎLİK VE BEKTÂŞİLİK NE İDİLER VE NASIL KAYNAŞTILAR

Abstract

Sadık Vicdânî (1866-1939) devrinin önemli mutasavvıf ve bürokratlarındandır. Görev aldığı vilayetlerde işinin yanı sıra tasavvufi hayatla da ilgilenmiş, tekke ve dergâhları ziyaret etmiş, mutasavvıflarla görüşmüş, gördüğü yazma ve matbu eserleri toplamış ve yirmi yılı bulan bir araştırma ve bilgi toplama faaliyetlerinden sonra da tasavvufla ile ilgili birçok eser kaleme almıştır. Özellikle Tomar-ı Turuk-ı Aliye üst başlığı altında Melamilik, Kādiriyye Silsilenâmesi ve Halvetiyye Silsilenâmesi, Sûfî ve Tasavvuf adıyla yayınladığı kitaplarla bilinmektedir. Onun Bektâşilikle ilgili bir kitap hazırladığı biliniyor ancak yayınlanmayan bu eser çok merak ediliyordu. Sadık Vicdânî’nin bu çok merak edilen ve tanıtmaya çalıştığımız eseri bir sahafta bulup alan Prof. Dr. İsmail Erünsal özel kitaplığında bulunmaktadır. Prof. Erünsal’dan aldığımız bu nüsha yayınlanarak meraklılarına ve ilim dünyasına sunulmuştur. Bu çalışmada eserde verilen bilgilerden yola çıkarak Bektâşilikle ilgili bu eserin yazılma nedeni, eserin kaleme alınmasının hikâyesi ve süresi, Sadık Vicdânî’nin Bektâşilik hakkındaki düşünceleri, eserde eleştirdiği kitaplar ve şahıslar, beğendiği ve takdir ettiği kişiler, eserin muhtevası, üslubu ile Vicdânî’nin eserini hazırlarken yararlandığı kaynaklar hakkında bilgi verilmiş ve değerlendirilmiştir. Sadık Vicdânî’nin eserinin bir diğer önemli yönü özellikle Yeniçeriliğin kaldırılmasından sonra devletin ve toplumun tarikata bakış açısını yansıtması ve Bektâşilikle ilgili lehte ve aleyhte yazılan eserleri kritize etmesidir.