Turkish History Education Journal (May 2019)
TAŞRADA DARÜLMUALLİMATLARIN AÇILIŞI ve TARİHSEL GELİŞİMİ
Abstract
Osmanlı Devleti’nde kız öğretmen okulu Darülmuallimat, ilk 1870 yılında İstanbul’da açılmış ve uzun bir süre tek başına ülkenin kadın öğretmen ihtiyacını karşılamaya çalışmıştır. Bu mektep mezunları, sadece İstanbul’da bulunan kız mekteplerinin ihtiyacını karşılayabilmiştir. Taşrada kız ibtidai ve rüşdiye okullarında var olan kadın öğretmen açığını kapatmak için yeni darülmuallimatlara ihtiyaç duyulmuş ve II. Meşrutiyetin ilanı ile darülmuallimatların taşrada yaygınlaştırılması meselesi ele alınmıştır. 1913 yılında yayınlanan Tedrisat-ı İbtidaiye Kanun-ı Muvakkati doğrultusunda bazı vilayetlerde darülmuallimatların açılması için çalışmalar yapılmış. Vilayetlerin istemleri göz önünde bulundurularak imkânlar dâhilinde kız öğretmen okulları açılmıştır. 1913-14 eğitim öğretim yılında gündüzlü ve yatılı olarak Adana’da, 1914-15 yılında İzmir Karşıyaka’da, 1915 yılında Halep’te, Ankara, Bursa’da ve Kastamonu’da bir kız öğretmen okulu açılmıştır. 1915-1916 yılında Konya’da, Edirne’de, 1916 senesinde Balıkesir’de 1917 yılında ise Beyrut’ta Darülmuallimat-ı İbtidaiye eğitim öğretime başlamıştır. Çeşitli vilayetlerde, sancak merkezlerinde açılan bu darülmuallimatlar, büyük bir öneme ve geniş bir içeriğe sahiptir. Bu kurumlar, kadınların toplumsal statülerinin değiştirilmesinde, kadınlara yeni bir kimlik kazandırmasında son derece önemlidir. Çalışma ile eğitim hayatında ve toplumsal hayatta oldukça etkili olan darülmuallimatlara vilayetlerde duyulan ihtiyaç, darülmuallimatların öğrenci profili, müfredat ve eğitim öğretim durumu hakkında bilgi vermek amaçlanmış. Ülkede meydana gelen siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik olayların taşradaki darülmuallimatlar üzerindeki etkileri gösterilmek istenmiştir. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı çalışma, temelde arşiv kaynaklarının incelenmesi ile oluşturulmuştur. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nin Maarif Nezareti Evrakı, Dâhiliye, İrade Evrakı ağırlıklı olmak üzere eğitim ile ilgili kalemleri taranmıştır. Taşra darülmuallimatları ile ilgili yayınlanan nizamnameler, talimatnameler, salnamelerden faydalanılmıştır. Bunun dışında süreli yayınlar, resmi yayınlardan istifade edilmiş, araştırma-inceleme eserlerin ilgili kısımlarından faydalanılmıştır.
Keywords
