Bulletin of the Mineral Research and Exploration (Dec 1997)
BOZKIR-HADİM-TAŞKENT (ORTA TOROSLAR'IN KUZEY KESİMİ) DOLAYINDA YER ALAN TEKTONO-STRATİGRAFİK BİRLİKLERİN STRATİGRAFİSİ
Abstract
Orta Toroslar'ın ayırtman jeoloji özelliklerini taşıyan inceleme alanında, Geyik Dağı Birliği, Aladağ Birliği, Bolkar Dağı Birliği ve Bozkır Birliği adlarıyla bilinen stratigrafi, yapısal ve metamorfizma özellikleri açısından farklı ortam koşullarını yansıtan kaya birimi toplulukları, birbirleriyle tektonik ilişkili olarak yer alır. Diğer birliklerin tümünün altında yer alan "göreli yerli (relative autochthonous)" konumlu Geyik Dağı Birliği, Üst Paleozoyik yaşta karbonat ve kırıntılı kayalarla onları açısal uyumsuz olarak üstleyen ve Lütesiyen yaşta olistolit ve olistostromal oluşuklu filiş ile son bulan Üst Mesozoyik-Alt Tersiyer yaşta şelf tipi karbonat istifini kapsar. Geyik dağı birliğinin Lütesiyen yaşta filiş türü kırıntılıları üzerinde yatay naplar halinde yer alan Aladağ ve Bolkar Dağı birlikleri, Geç Devoniyen-Geç Kretase aralığında çökelmiş başlıca şelf tipi karbonat ve kırıntılı kaya birimleriyle Senoniyen yaşta olistolit ve olistostromal oluşuklu filisi kapsar, birbirleriyle benzerlik gösteren bu iki birlik stratigrafi, metamorfizma ve yapı özellikleri açısından farklılıklar gösterir. Bozkır Birliği, Triyas-Kretase aralığında çökelmiş havza, yamaç ve daha az oranda platform çökelleriyle, bazik deniz altı volkanitleri, tüf, diyabaz, serpantinit vb. kayaların değişik boyutlarda blok ve dilimlerini kapsayan büyük bir karışık (melange) görünümündedir. Geç Mestrihtiyen-ilerdiyen (Geç Paleosen-Erken Eosen) aralığında, Geyik dağı ve Aladağ birliklerinin arasında ofiyolit, spilitik volkanit arakatkılı pelajik kireçtaşı ve kalsitürbiditleri kapsayan "Dipsiz Göl Ofiyolitli Karışığı" ile temsil edilen dar ve kısa ömürlü bir okyanus havzasının yer aldığı düşünülmektedir. Karışık, Geyik dağı birliğinin Lütesiyen yaşta kaotik filisi üzerinde ve bu birlik ile yabancı (allochthonous) konumlu Bolkar dağı ve Aladağ birlikleri arasında, değişen kalınlıkta tektonik dilimler halinde yer alır. Birliklerin stratigrafi özellikleri ve birbirleri ile ilişkileri göz önünde bulundurulduğunda, Erken Triyas-Senoniyen aralığında, güneyden kuzeye doğru Geyik dağı, Aladağ, Bolkar dağı ve Bozkır birliği şeklinde bir dizilimle, platformdan okyanusa uzanan bir havzayı oluşturdukları; Kuzey Tetis Okyanusu olarak adlandırılabilecek olan bu havzanın Geç Senoniyende kapanmasına bağlı olarak, Bozkır birliğinin kendi içinde dilimlenip Bolkar dağı ve Aladağ birliklerini üstlediği; Aladağ ve Bolkar dağı birliklerinin, İlerdiyen sonunda kapanan Dipsiz Göl havzanın ofiyolitleriyle birlikte, sırtlarında Bozkır Birliğini de taşıyarak Geyik dağı birliğini üstlediği düşünülmektedir.
