پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل (Nov 2016)
کارایی روش های نمونه برداری فاصله ای در برآورد ویژگی های زیست سنجی توده های تنک بنه (Pistacia atlantica subsp. mutica) در زاگرس
Abstract
سابقه و هدف: روش های نمونه برداری فاصله ای مجموعه ای از روش های پرکاربرد در برآورد ویژگی های کمی جنگل به شمار می روند، اگرچه هر کدام از این روشها و برآوردکننده های مربوط به آنها با توجه به عوامل مختلف (مانند شرایط محیطی، تراکم توده و توزیع درختان) از کارایی متفاوتی برخوردار هستند. بنابراین با توجه به اهمیت روشهای فاصله ای و جایگاه آنها در برآورد ویژگی های کمی با صرف هزینه و زمان اندک، آگاهی از نحوه عملکرد این روشها در جنگل های تنک ضروری به نظر می رسد. این مطالعه با هدف بررسی کارایی 12 روش نمونه برداری فاصله ای مهم در جمع آوری ویژگی های زیست سنجی درختان بنه (تعداد در هکتار و درصد تاج پوشش) در توده های تنک زاگرس انجام شد. این مطالعه روشهای فاصله ای را در دو گروه تک و چند فاصله ای بررسی می نماید. همچنین شناسایی برآوردکننده مطلوب در هر روش نیز از اهداف این پژوهش قرار گرفت و کارایی این روش ها در شرایط یکسان مورد مقایسه قرار گیرند. مواد و روش ها: یک توده از درختان بنه با تراکم بسیار کم (44/19 پایه در هکتار) در جنگل تحقیقاتی بنه فیروز آباد استان فارس انتخاب شد. با استفاده از یک شبکه 100×100 متر، 46 نقطه نمونه برداری در داخل محدوده مورد مطالعه قرار گرفت. شش روش نمونه برداری تک فاصله ای و شش روش نمونه برداری چندفاصله ای برای برآورد ویژگی های مورد بررسی بکار رفتند. دقت نتایج حاصل از این روشها با استفاده از مجذور میانگین مربعات خطا و صحت آنها توسط معیار صحت و مقایسه میانگین ها با مقدار واقعی با استفاده از آزمون t تک نمونه ای ارزیابی گردید. یافته ها: با استفاده از دو معیار صحت و دقت، برآوردکننده های مناسب در روشهای تک فاصله ای نزدیک ترین فرد (کوتام و همکاران)، نزدیکترین همسایه (کوتام و کورتیس) و مربع تی (بایت) و روش های چند فاصله ای مربعی با نقطه مرکزی (کوتام و کورتیس) شناسایی شدند. برای برآورد تراکم و درصد تاج پوشش، دو روش تک فاصله ای نزدیکترین فرد (با برآوردکننده کوتام و همکاران) و نزدیکترین همسایه (با برآوردکننده کوتام و کورتیس) بهترین کارایی را داشتند. از میان روش های چند فاصله ای روش بایت و رایپلی (معیار صحت 7/3 درصد و 05/0 > p) برای برآورد تراکم و روش های ترکیبی (معیار صحت 36/2 درصد و 05/0 > p) و نقطه مشترک (معیار صحت 36/2 درصد و 05/0 > p) برای اندازه گیری درصد تاج پوشش مناسب بودند. نتیجه گیری: به طور کلی، دو روش تک فاصله ای نزدیکترین فرد و نزدیکترین همسایه برای برآورد صحیح و دقیق ویژگیهای زیست سنجی درختان بنه در توده تنک مورد مطالعه از کارایی لازم برخوردار بودند. در مطالعات آتی می توان به تاثیر اندازه شبکه نمونه برداری و نحوه توزیع درختان بر کارایی روش های فاصله ای پرداخت.
Keywords
